Hipertansiyon hastalarında uyku kalitesinin öz bakım gücü ve kan basıncı kontrolüne etkisi

Abstract

Amaç: Bu araştırma hipertansiyon hastalarında uyku kalitesinin öz bakım gücü ve kan basıncı kontrolüne etkisini belirlemek amacı ile yapıldı. Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel özellikte olan bu araştırma Gümüşhane ili Kelkit ilçe merkezinde bulunan 1 ve 2 Nolu Aile Sağlığı Merkezlerinde Şubat-Mayıs 2016 tarihleri arasında yürütüldü. Araştırma evreni ilgili aile sağlığı merkezlerine herhangi bir nedenle başvuran hipertansiyonlu bireylerdir. Örneklemini ise araştırmada herhangi bir örneklem seçimine gidilmeyerek ilgili aile sağlığı merkezlerine belirtilen tarihler arasında gelen 18 yaş ve üzeri, en az bir yıldır hipertansiyon tanısı almış ve ilaç kullanıyor olan, araştırma katılmaya gönüllü, formların doldurulmasını etkileyecek herhangi bir fiziksel (işitme, konuşma bozukluğu), nörolojik, ruhsal bozukluğu (zihinsel engellilik, psikotik bozukluk), kanser ve gebe olmayan 291 hipertansif birey oluşturdu. Veriler Tanımlayıcı Soru Formu, Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi ve Öz Bakım Gücü Ölçeği kullanılarak toplandı. Ayrıca hastaların kan basıncı, boy ve kilo ölçümleri yapıldı.Bulgular: Hipertansif hastaların %56,7'sinin uyku kalitesinin iyi, %43,3'ünün kötü ve Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi puan ortalamasının 5,63±3,69 olduğu belirlenmiştir. Bu araştırmada cinsiyet, çalışma durumu, sağlık algısı, ek hastalık durumu, beden kitle indeksi durumu ve kan basıncı kontrol durumu ile uyku kalitesi durumu arasında önemli bir fark olduğu belirlenmiştir (p<0,05, p<0,01). Ayrıca sistolik kan basıncı ortalaması ile Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi toplam puan ortalaması arasında pozitif yönde çok zayıf düzeyde önemli bir ilişki saptanmıştır (p<0,01). Öz Bakım Gücü Ölçeği puan ortalamasının orta düzeyin üzerinde (93,64±22,19) ve yaş, eğitim durumu, medeni durum, sağlık algısı, ek hastalık durumu, fiziksel aktivite durumu, antihipertansif ilaçlarını düzenli kullanma durumu ve kan basıncı kontrol durumu ile Öz Bakım Gücü Ölçeği puan ortalaması arasında önemli düzeyde bir fark olduğu belirlenmiştir (p<0,05, p<0,01, p<0,001). Ayrıca sistolik ve diyastolik kan basıncı ortalamaları ile Öz Bakım Gücü Ölçeği puan ortalaması arasında negatif yönde çok zayıf düzeyde önemli bir ilişki saptanmıştır (p<0,05, p<0,01). Öznel Uyku Kalitesi, Gündüz İşlev Bozukluğu ve toplam Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi puan ortalaması ile Öz Bakım Gücü Ölçeği puan ortalamaları arasında çok zayıf düzeyde negatif yönde önemli bir ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0,01, p<0,001). Aynı zamanda uyku kalitesine göre öz bakım gücü ölçeği puan ortalaması arasında önemli bir fark olduğu, iyi uyku kalitesine sahip olan bireylerin öz bakım gücü puan ortalamasının kötü uyku kalitesine sahip olan bireylerden önemli düzeyde yüksek olduğu belirlendi (p<0,05).Sonuç: Uyku ve öz bakım gücünün değiştirebilir ve değiştirilmez bazı faktörlerden etkilendiği, uyku kalitesi iyileştikçe öz bakım gücünün arttığı belirlenmiştir. Bu nedenle hemşireler hipertansiyon yönetiminde hipertansif bireylerin uyku kalitesini değerlendirmeli ve hastanın hastalığına, tedavisine uyumunda bu faktörleri göz önünde bulundurmalıdırlar. Bundan sonra yapılacak olan çalışmalarda uyku kalitesinin ölçek dışı ölçüm araçları ile de değerlendirilmesi ve daha büyük örneklem ile yapılan çalışmalarda uyku parametrelerinin ayrıntılı olarak ele alınması önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Hipertansiyon, Uyku Kalitesi, Öz Bakım Gücü, Kan Basıncı Kontrolü, Hemşirelik.

Effect of Sleep Quality on Self Care Agency and Blood Pressure Control in Hypertensive PatientsObjective: The aim of this study was to determine the effect of sleep quality on self-care agency and blood pressure control in patients with hypertension.Method: This descriptive cross-sectional study was conducted between February and May 2016 at 1 and 2 Nolu Family Health Centers located in the Kelkit district of Gümüşhane. The study population consisted of hypertensive individuals referred to the relevant family health centers. The sample includes hypertensive individuals at the age of 18 years and over without any physical (hearing, speech impairment), neurological, psychiatric disorders (including mental disability, Psychotic disorder), cancer and non-pregnant to effect to fill the info forms, who are diagnosed of hypertension and use medicine for at least one year, volunteers to participate in the research. The data were collected using Descriptive Questionnaire the Pittsburgh Sleep Quality Index and the Self Care Agency Scale. Patients also underwent blood pressure, height and weight measurements.Findings: Hypertensive patients was sleep quality of 56.7% was determined to be good, while 43.3% to be poor, and Pittsburgh Sleep Quality Index average to be 5.63±3.69. It was observed that there was significant difference between gender, working status, health perception, additional illness status, body mass index status, blood pressure control status and sleep quality status (p<0.05, p<0.01). In addition, there was a very weak correlation between systolic blood pressure averages and Pittsburgh Sleep Quality Index total score averages (p<0.01). The mean score of the Self Care Agency Scale was found to be at the above of middle level (93.64±22.19) and determined to be a difference between mean score of the Self Care Agency Scale and the mean age, education level, marital status, health perception, additional illness status, physical activity status, regular use of antihypertensive drugs and blood pressure control status (p<0.05, p <0.01, p<0.001). In addition, a significant correlation was found between the mean systolic and diastolic blood pressures and the mean Self Care Agency Scale score on the negative side (p<0.05, p<0.01). There was a significant correlation between the Subjective Sleep Quality, Daytime Dysfunction and total Pittsburgh Sleep Quality Index score averages and Self Care Agency Scale score averages in the negative side (p<0.01, p<0.001). Besides it was determined that there was an important difference between the average scores of self-care agency scale according to sleep quality and that the average scores of self-care agency of individuals with good sleep quality was significantly higher than those with poor sleep quality (p<0.05).Conclusion: We determined that sleep and self-care agency were affected by some changeable and unchangeable factors and as sleep quality improving, so does the self-care agency. For this reason, nurses should evaluate the sleep quality of hypertensive individuals in the management of hypertension and consider these factors in accordance with the treatment of the patient. It is suggested that the sleep quality should be assessed by means of out-of-scale measurement in studies to be carried out afterwards and the sleep parameters should be discussed in detail in studies conducted with larger samples.Key Words: Hypertension, Sleep Quality, Self-Care Agency, Blood Pressure Control, Nursing.