Türkiye`deki perfüzyonistlerin kanıta dayalı tıp uygulamaları ile ilgili tutumlarının ve yeterliliklerinin değerlendirilmesi

Abstract

Perfüzyonistin temel rolü açık kalp cerrahisi ameliyatı esnasında kalp–akciğer makinesi (KAM) ile geçici dolaşım ve solunum desteği sağlamaktır (Guide to good practice, 2009). Cerrahi tekniğin başarıyla uygulanması için cerrahi sahanın kansız ve kalbin hareketsiz olması gereklidir (Chilton ve Klein, 2009).Türkiye'de geçmişte, kamu ve özel hastanede çalışan mevcut klinik perfüzisyonistler, çoğunlukla usta çıraklık ilişkisi öğrenme modeli ile eğitim görmüşlerdir (Onan ve ark., 2012). Bazı perfüzyonistler ise kendi kurumları bünyesinde eğitimler almış ve perfüzyonistlik mesleğine başlamışlardır (Bilgili ve ark., 2010). Daha sonrasında klinik perfüzyonist sertifikası almış olup devamında mesleki kanunun değişmesiyle eğitimli perfüzyonist olarak tanınmıştır (Bilgili ve ark., 2010). Bu eğitim modelinde yetiştiren perfüzyonistlerin KDTU'nın klinik içi uygulamalarda kullanmadığı görülmektedir. Ameliyat içindeki uygulamalarını, klinikteki deneyimlerini kullanarak gerçekleştirmektedirler. Fakat kanıta dayalı tıp uygulamaları, klinik deneyimlerin etkinliğinin daha düşük olduğunu ispatlamış, hastanın tanı ve tadavisine yonelik karar mekanizmalarının, kanıtla desteklenmesi gereği ortaya çıkmıştır.Çağımızda dünya çapında sağlığa ilişkin alınan kararlarda kanıta dayalı tıp uygulamaları (KDTU) yaklaşımının sıklıkla kullanıldığı gözlemlenmektedir (Rosenberg ve Sackett, 1996). Dünyadaki sağlık kuruluşları hasta bakım standartlarını arttırması ve bakım giderlerini düşürmesi sebebi ile KDTU uygulamalarını tıp alanında multidisipliner bir akım olarak da nitelendirmişlerdir (Russell 2010). Perfüzyonistler, perfüzyon makinesi elemanları, sahıp oldukları bilgileri canlı ve güncel tutabilmek için gelişmeleri ve bu konudaki yayınları takip etmekte ve zaman zaman konuyla ilgili bazı araştırmaları yapmaktadırlar (Groom 2015). Ortaya yeni çıkan/cıkarılan bilgi ve belgeleri de takip ederek yeni bulgulara ulaşak ve sahip oldukları bilgilerini yenilemek son derece önemlidir Türkiye'de Perfüzyonistlik alanında bu tür araştırma olmadığı için, bu çalışmayı yapmaya karar verdik. Bu çalışmada perfüzyonistlerin kanıta dayalı bilgi gereksinimlerinin, çalışma tutumlarının ve özyeterliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.Bu araştırma; Türkiye'de iki yıl ve üzerinde tecrübe sahibi olan sahadaki mevcut çalışan klinik perfüzyonistlerden 106 gönüllü kişinin anketimize katılımıyla yürütüldü. Veri toplama tekniği olarak anketten yararlandık. Anketimizde toplam 49 soru oluşturduk ve soruları beş bölümde gruplandirdik. A bölümü Demografik bilgi, B bölümü Mesleği Bilgi durumu, C bölümü Tutum durumu, D bölümü Beceri durumu ve E bölümü Özyeterlilik durumudur.Araştırma sonucunda Türkiye'deki çalışan perfüzyonistlerde eğitim seviyesi yüksek olanlar ve eğitim siviye düşük olanların kanıta dayalı bilgi durumu ve tutumu farklılık göstermektedir. Yabancı dil bilenler (İngilizce) ve bilmeyenlerin KDTU bilgi durumlarında fark gözlemlendi. Ancak yabancı dil bilenler ve bilmeyenler arasındaki KDTU tutum durumlarında fark gözlemlenmedi. Yine, çalışılan kuruma göre de KDTU arasında farlılık gözlemlendi.Araştırmalar göstermiştir ki sağlık profesyonellerinin kanıta dayalı tıp uygulamaları ile ilgili bilgi, tutum durumları ve özyeterlilikleri, eğitim seviyesi arttıkça daha etkin hale gelmektedir.Anahtar Sözcükler: Türkiye'deki perfüzyonistler; Kanıta Dayalı Tıp Uygulamaları, Tutumlarının ve yeterliklerinin değerlendirilmesi

Assessing the Attitude and Competency of Turkish Perfusionist to Evidence Base Medicine PracticePefusionist basic duty is to operate the Heart-Lungs machine and maintain the circulation of blood during bypass (that is an open heart surgery) or any surgery that required the use of Heart –lungs machine (Guide to good practice, 2009). Bypass is a procedure which give the surgeon opportunity to perform the surgery on the required area in bloodless and motionless heart (Chilton ve Klein, 2009).The majority of clinical perfusionist currently working both in government and private hospital in Turkey at the past, they do not have graduate degree on perfusion (Onan ve ark., 2012). Most of them obtained their lisence through master-apprentice learning model, some aquired their skills through in-housetraining from their peers and started working as perfüzyonist (Bilgili ve ark., 2010). Later short course started and those who attended the course certificate were issued to them as certified perfüzsionist (Onan ve ark., 2012). Both these method seem in appropriate to assimilate the required authentic knowledge pertaining Evidence-base medicine practice in perfüzyonist field which happened to be the role model in medical field (Rosenberg ve Sackett, 1996). Because at begining when open heart surgery started perfusion schools were not in existance and health care personals were in need to run the machine and the only way to learned the skills is through master-apprentice learning model or in house training (Bilgili ve ark., 2010).The master-apprentice and in house training learning model devoted more on clinical and practical skills, the model made most of the perfusionist that under went through it, depending on their acquired clinical skills and practice than the use of evidence base medicine practice. The widely spread of Evidence base medicine practice in health field has bring challenge to the clinical experience dependers.An evidence base medicine is an appeal or motion in medical field deliberitely use to refashion the way health practioners adopt with old-fashioned of judging an individual patient care and health their legitimacy by implementation of evidence from the authentic research and unified it with clinical apprension.World wide health care organization regarded evidence- base practice as an appliance for good Health care management of patients at affordable level (Russell 2010). Perfusionists are needed to update their knowledge and skills by conducting research from authentic source and allied it in their clinical skill, it lead them to perform their clinical skills base on evidence (Groom 2015).In Turkey there is not research on Perfusionist to Evidence base medicine practice that why we dicided to conduct this research.The research survey was conducted on 106 perfusionist who have two years working experience out total perfusionist in Turkey from both private and government hospital.The research aims to assess Turkey perfusionist their competency and knowledge background about Evidence base medicine practice.The research data was collected through questionaire which comprises of 49 question.The questionaire contains 5 section in alphabetical order A:demographic information, B: EBMP knowledge status, C: EMBP Atitute status. D: EBMP Skills status, E: EBMP Self-efficacy.The research result shows that perfusionists that attained some level of education have awareness of Evidence base medicine practice than the ones with lower education level. Perfusionists who knew foreign language (English) have close awareness of Evidence base medicine practice compare to those did not know.Also there is a differences response to EBMP among the hospitals by the perfusionists.The result shows there is need of education about EBMP to the Turkish clinical perfusionist.Which is the most important way for the perfusionist to update their knowledge for safety at their jobs.Key Words : Assessing, Attitude,Competency, Turkish, Perfusionist, Evidence Base Medicine Practice