Multipl skleroz hastalarında talamik volüm ile kognitif fonksiyon arasındaki korelasyonun değerlendirilmesi

Abstract

Multipl Skleroz (MS) hem gri hem de ak maddenin etkilendiği santral sinir sisteminin inflamasyon, demiyelinizasyon, aksonal kayıp, gliozisi ile karakterize, farklı klinik gidiş ve nörolojik bulguların görüldüğü kronik inflamatuar ve nörodejeneratif bir hastalığıdır.MS'te başlangıç yaşı hastaların 2/3 ünde 20-40 yaş arasında olup erkek/kadın oranı 2-3/1'dir. Etyolojisi hala kesin olarak bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel süreçlerin tetiklediği otoimmün mekanizmaların patogenezde rol aldığı düşünülmektedir. Histopatolojisinde aksonların kısmen korunduğu demiyelinizasyon, inflamasyon, oligodendrosit kaybı ve gliozis ile giden patolojik süreç hakim olup son zamanlarda yapılan çalışmalarda normal görülen ak madde ve gri maddede de trakt spesifik patern yanı sıra inflamasyon alanındaki başlıca TH1, TH17 ve aktive mikroglialardan salınan sitokin, nitrit oksit gibi mediatörler ile birlikte aktive mikrogliaların direkt olarak yol açtığı hasar saptanmıştır. Talamus kortikal ve subkortikal alanlar arasında resiprokal iletişimde önemli bir yapı olup özellikle başta anterior ve dorsomedial nükleuslarının MS hastalarında etkilenmesi kognitif bozuklukla yakından ilişkilidir. MS hastalarında kognitif bozukluk %35-60 oranında görülmekte olup bu bozukluk özellikle dikkat, bellek ve yürütücü fonksiyon alanlarında olmaktadır. Çalışmaya Dumlupınar Üniversitesi Tıp Fakültesi Evliya Çelebi Eğitim Araştırma Hastanesi Nöroloji Anabilim Dalı'nda takipli son 3 ay içinde (Aralık 2015- Mart 2016) MRG'si yapılan, revize 2010 McDonald kriterlerine göre RRMS tanısı almış, 20-50 yaş arasında, sekonder sebeplere ve depresyona bağlı kognitif disfonksiyonu ve son 3 ay içinde akut relaps öyküsü olmayan ve/veya intravenöz yüksek doz kortikosteroid tedavisi almayan 36 hasta ile son 3 ay içinde baş ağrısı nedeniyle nöroloji polikliniğine başvuran nörolojik muayene ve MRG'si normal olan, sekonder sebeplere ve depresyona bağlı kognitif etkilenmesi olmayan 23 sağlıklı birey alındı. Hasta ve kontrol grubuna dikkat, bellek, yürütücü fonksiyonlar, dil ve vizyospasyal alanlara yönelik nöropsikometrik testler uygulandı. Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında ortalama hastalık süresi 2 yıl ve ortalama EDSS'si 2 olan erken evre RRMS hastalarında literatürle uyumlu olarak dikkat, bellek ve yürütücü fonksiyonlar alanlarında belirgin etkilenme olup bu etkilenme talamik alan ve korpus kallosum alanındaki azalma ve 3. ventrikül genişliğindeki artış ile korele olarak saptanmıştır. Kognitif rezervi düşük olan yani eğitim süresi 8 yılın altında olan MS hastalarında ise kognitif rezervi yüksek olanlara göre tüm kognitif alanlarda etkilenme saptanmıştır. Çalışmamız kognitif etkilenmenin görüntüleme yöntemleri ile erken dönemde değerlendirilebilmesi ve gelecekte derin gri madde etkilenimine yönelik önlemlerin hastalığın erken döneminden itibaren alınması yol gösterici olması amaçlamıştır.

Multiple Sclerosis (MS) is an chronic inflammatory and neurodegenerative disease which affects both gray and white matter, and characterized by inflammation, demyelination, axonal loss and gliosis of the central nervous system, also it presents with different clinical courses and neurologic signs.In two third of the MS patients the age of onset is between 20-40 years. The male / female ratio is 2-3 / 1. Although it is not known with certainty about the etiology, is thought to be involved in the pathogenesis of autoimmune mechanisms triggered by genetic and environmental process. Histopathologically while the axons are partially protected, demyelination, inflammation is dominated by the pathological process leading to oligodendrocyte loss and gliosis.In recent studies the direct damage of activated microglia were identified as well as tract-specific patterns in normal working white and gray matter and with the release of mediators such as cytokines, nitrite oxide from Th1 TH17 and activated microglia in the inflammation area,Thalamus, is an important structure in reciprocal communication between cortical and subcortical areas. Which anterior and dorsomedial nuclei are affected in MS patients are closely related to cognitive impairment. The rate of cognitive impairment seen in 35-60% of MS patients, and especially attention, memory and executive functions are effected. 36 patients and 23 healthy subjects were enrolled in the study in Dumlupınar University Faculty of Medicine, Evliya Celebi Education and Research Hospital Neurology Department, whom had MR imagines in the last 3 months, and had been diagnosed with RRMS according to the revised 2010 McDonald criteria, between 20-50 years of age. The patients whom had secondary causes and depression linked with cognitive dysfunction, and acute relapse history in the last 3 months and/or high dose intravenous corticosteroid therapy were excluded from the study. Control group was consisted of 23 subjects whom admitted to the neurology clinic because of headache in the last 3 months with normal neurological examination and MRI also with normal cognitive function. Neuropsychometric test was performed to the patient and control groups, for the memory, executive functions, attention language, and visuospatial area. The mean disease duration of MS patients were 2 years and the average EDSS'S were 2. Compared with the control group, in accordance with the literature in the early stages of RRMS patients attention, memory and executive functions were significantly affected. This impairment was correlated with the decrease of the thalamic area, and the corpus callosum area, and also correlated with the increase in width of the ventricles. In patients whom had low cognitive reserve that means with a training period less than 8 years, all cognitive domains were affected than those with high cognitive reserve.Our study aims to highlight the importance of evaluating the cognitive impairment by imaging methods to assess the prevention of deep gray matter in the future in the early stage of the disease.