Divançe-i Kesbi: transkripsiyonlu metin sözlük - indeks

Abstract

18. asırda yaşamış olan Mustafa Kesbî'nin bugüne kadar gün ışığına çıkarılmamış `Dîvânçe-i Kesbî ` adlı eserini günümüz edebiyat dünyasına kazandırmak amacıyla hazırladığımız bu tez, Dîvânçe-i Kesbî 'nin transkripsiyonlu metnidir. Tarihçi olarak bilinen Kesbî, şiirleri gayet güzel olmasına rağmen şairliği ön plana çıkarılmamış şahsiyetlerdendir. Hakkında ulaşılan bilgi mahdud kaynaklar sebebiyle kapsamlı değildir. En geniş bilgi Franz Babinger'in `Osmanlı Tarih Yazmaları ve Eserleri` adlı eserinde bulunmaktadır. Yapılan araştırmalar sonucunda, Mustafa Kesbî'nin Tırnovî'li olduğu kanısına varılmıştır. Önceki asırlarda yaşamış olan Mehmet Kesbî, şâir Şâhidî neslinden olup Edirnelidir. Ancak Mustafa Kesbî ile karıştırılmamalıdır. Kaynaklarda Kesbî'nin doğum ve ölüm tarihlerine dair bir bilgi yoktur. Kesbî'nin yaşadığı dönem, eserlerinde belirtilen tarihlerden yola çıkılarak bilinmektedir. 1768 Rus seferinde bulunduğu `İbretnümâ-yı Devlet` adlı mecmua tarzındaki tarihçesinde belirten Kesbî'nin aynı yıllarda yazmış olduğu tahmin edilen bir 'divânçesi' bulunmaktadır. Bu eser İstanbul Kütüphanesi'nde 'Kesbî Divanı' adı ile no: 838'de kayıtlıdır. Araştırmalar sonucunda eserin başka bir nüshasına rastlanılmamıştır. 'Kesbî Divânı' adıyla belirtilen eser divanda olması gereken tüm özellikleri taşımadığı için divan olarak değil divânçe olarak değerlendirilmelidir. 53 varaktan oluşan dîvân 124 gazel, 1 tahmis ve 2 kıt'a'dan oluşmaktadır. Varak 4a'da bulunan der-kenar silinmiş olduğu için okunamamıştır. Dîvân üzerinde yapılan bir başka çalışmaya rastlanılmamıştır.VI Şâir, kendinden önceki mümtaz şâirlerin (Fuzûlî, Nailî, Nedim gibi) etkisinde kalmıştır. Şiirlerinden anlaşddığı üzere, şâir Mahallîleşme Akımı'ndan etkilenmiş, Türkçe kelime kullanımına özen göstermiştir. Şiirlerinde yabancı kelime ve tamlamalar çok kullanılmamıştır. Kesbî hakkında yapılan araştırmalarda geniş biyografik bilgiler olmadığı gibi, eserlerini tanıtan ve edebî kişiliğini yansıtan bilgilere rastlamak da mümkün değildir. Edebî kişiliği ile ilgili tüm bilgiler şiirlerinden yola çıkılarak ortaya koyulmuştur. Eserin transkripe edilmesinde çeşitli lügatlerden (Osmanlıca - Arapça - Farsça) faydalanılmıştır. Dîvâçe'nin aslında, bazı kelimeler ve derkenarlardan biri silindiği için okunamamıştır. Halk söyleyişine yakın bir dille yazılmış olan şiirler, klasik edebiyatın önemli saydabilecek naif ve güzel şiirlerindendir.

`Kesbî Dîvâm`, which is classical Ottoman poetry, which was written by Mustafa who lived in 18 * Century is not known in the literature world. In order to be known in the literature world this thesis is prepared which is the text of `Kesbî Dîvâm` transcription. Kesbî was known as a historian. Although his poems were magnificent, his poetic side wasn't in the first place. Because of the limited sources about him all the information isn't brood in scope, The wide information about him is found in `Osmanlı Tarih Yazmaları ve Eserleri` This work was written by Franz Babingr. By the end of researches Mustafa Kesbî had been presumed that he was from Tirnovi. The poet from Edirne, Mehmet Kesbî was from Şahîdî ancestors who lived in the centuries before mustn't be mixed with Mustafa Kesbî. The date of Kesbî' s birth and the place of his birth isn't known but his works of art it has been known. In the `İbretnfimâ-yı Devlet` which was short history account mecmua he mentioned his participation in Russion expedition 1768. In the same year he wrote regular divan classical ottoman poetry. This work of art is found in Istanbul Library namely `Kesbî Dîvanı`, the number of the registration is 838. By the end of researches it had been found that there was no another copy of his work at art place. The work specified as the name of Kesbî Dîvanı, must appraisal as a `divançe` not `divan` because of not having all the specialities ofVIII divan. This `divançe` contains 53 Ieatles, 124 `gazel`, one `tahmis` and two `kıt* a`. The poem in 4a hadn't been read because of cleared. Another work about this divance hadn't been found. This poet had been under the effect of atcam of ex marudons poets like Fuzûlî, Nailî, Nedim. It is understood from his poems that the poet was affected by the local current. He had used Turkish word and he hadn't used foreign words and phrases. There was no extensive biographical information about him in researches. And information about his divan and his literary character was not found at any place. It was very impossible. In order to know his literary character his poems were used for that. In order to have the transcription of his divan different languages were used like Ottoman Turkish Arabic and Persian. Some at the words were deleted therefore they had not been read. His poems which were written in conversational language (language of people) considered great poems in classical literature.