Liderlik açısından antrenör davranışlarının sporcu performansı üzerine etkisinin değerlendirilmesi, voleybol örneği

Abstract

m ÖZET Bütün kuramlarda, vizyon oluşturma, vizyonun aşılanması, stratejiler belirleme, motivasyonu oluşturma, değişimi meydana getirme, taahhüt oluşturma, yeteneklerine göre görevlendirme, ekstra çabalan harekete geçirme gibi ortak yönelimler vardır. Tüm kurumlar da olduğu gibi spor alanında da bu yönelim ancak liderlik anlayışı içerisinde gerçekleştirilebilir. Spor bilim dünyası da aynı yönelim içerisinde, spor takımlarında grup süreçlerini olumlu yönde etkileyebilecek, takım birlikteliğini oluşturabilecek, ödül-performans ilişkisini kurabilecek bir lider ortaya çıkarmak durumundadır. Spor alanında pozisyonu itibariyle bu görevi üstlenebilecek lider ise antrenördür. Araştırma bir lider olan antrenörün davranışlarının sporcu performansı üzerine etkilerini saptamak amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye Al Voleybol liginde mücadele eden bayan ve erkek voleybolculara araştırmacı tarafında geliştirilen Antrenör Davranışları Ölçeği (ADÖ) uygulanmıştır. Türkiye'de bu konuya ilişkin bir başka araştırma olmadığı için bu çalışma özel bir öneme sahiptir. Bu çalışmanın başta voleybol kamuoyu olmak üzere tüm spor camiasında bu eksikliği kapatacağı umulmuştur. Antrenör Davranışları Ölçeği 123 soruda oluşan, 5 seçenekli Likert tipi bir ölçektir. Hiç Etkilemezden - Çok Etkilere doğru bir sıra izler. Antrenör Davranışları Ölçeği; Antrenörün Mesleki Formasyonu, Bireysel Özellikleri, Takım îçi Organizasyonu Sağlanmasındaki Rolü(ANTFORMA) Antrenör Sporcu İlişlrisi(ANTILİŞKÎ) Antrenörün Takım Ruhu ve Motivasyonu Oluşturma Becerisi(ANTTAKRU) Antrenörün Kişisel Özellikleri(ANTKÎŞİLÎK) Bir Lider Olarak Antrenör(ANTLİD) Alt Ölçeklerinden oluşmaktadır Türkiye Al liginde toplam 30 takım bulunmaktadır, bir voleybol takım 12 kişiden oluşur. Bu durumda, ortalama 360 kişilik bir evrene sahip olunmaktadır. Evrenin hepsine ulaşılmaya çalışılmış geri dönenler hesaplanarak Antrenör Davranışları Ölçeği ve 7 sorudan oluşan bilgi formu deneklere uygulanmıştırUygulama sonucunda örneklem grubunun kişisel bilgi formunda vermiş olduğu cevapların frekans ve yüzdeleri metin içinde tablolaştınlarak yorumlanmıştır. Bulgular bölümünün ilk bölümünde, Antrenör Davranışları Ölçeğinin güvenirlik çalışması sonuçlan yer almıştır. Bu kapsamda ölçeğin her bir sorusunun aritmetik ortalama vestandart sapmaları tablolaştınlarak açıklanmıştır. İkinci aşamada testin güvenirliğine ilişkin iç tutarlılık katsayıları bulunmuştur. İç tutarlılık katsayıları; Cronbach alfa ve Spearman Brown ve Gutman teknikleri ile elde edilmiştir. Güvenirlik çalışmasının son aşamasında madde analiz işlemleri yer almıştır. Madde analiz işlemlerinde her bir sorunun madde-toplam (Item- total), Madde-kalan (Item-Remainder) ve madde ayırtedicilik indeksleri bulunmuştur. Bulgular bölümünün ikinci aşamasında, Voleybolcuların kişisel özelliklerine göre, ölçek puanlarının farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Kişisel özelliklerin kendi içinde iki kategoriye ayrıldığı durumlarda, ilişkisiz grup `t` testi kullanılmıştır. Kişisel özelliklerin kendi içinde en az üç kategoriye ayrıldığı durumlarda ise tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Varyans analizinde anlamlı farklılığın çıktığı durumlarda bu farklılığın hangi gruplardan kaynaklandığım belirlemek üzere tamamlayıcı hesaplara geçilmiş ve LSD testi kullamlmıştır. Elde edilen tüm istatiksel sonuçlar çift yönlü olarak sınanmış ve anlamlılık düzeyi en az 0.05 olarak kabul edilmiştir. Ayrıca 0.01 düzeyinde anlamlı çıkan sonuçlar tablolarda ifade edilmiştir. Araştırmanın tüm istatiksel analizleri SPSS paket programla yapılmıştır. Elde edilen istatistiksel verilerden şu sonuçlara ulaşılmıştır. Cinsiyet değişkeni açısından Antrenör ve Sporcu İlişkisi alt ölçeği ile test toplamında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık bulunmuştur(p<0.01). Sporcuların yaş değişkenine göre antrenör davranışları etkisi konusundaki görüşleri birbirlerinden farklılaşmamaktadır. Hem test toplamında hem de alt ölçekleri bazında `F` testinde istatistiksel açısından anlamlı farklılıklar bulunamamıştır(p>0.05). Eğitim değişkeni açısından Antrenörün Mesleki Formasyonu, Bireysel Özellikleri ve Takım İçi Organizasyonu Sağlamanmasmdaki Rolü ve Antrenörün Kişiliği alt ölçekleri ile test toplamında istatistiksel açısından anlamlı farklılıklar bulunmuştur(p<0.05). Hem alt ölçeklerde hem de test toplamında medeni durum değişkeni açıdan test toplam ve alt ölçek puanlan birbirinden farklılaşmamıştır(p>0.05). Voleybol oynama süresi açısından hem test toplamında hem de alt ölçekler bazında istatistiksel açıdan anlamlı farklılık bulanamamıştır(p>0.05) Takımda oynama süresi açısından Antrenörün Mesleki Formasyonu, Bireysel Özellikleri ve Takım İçi Organizasyonu Sağlamanmasmdaki Rolü alt ölçeğinde(p<0.01) ve Antrenörün Takım Ruhu ve Motivasyonu Oluşturabilme Becerisi alt ölçeğinde (p<0.01) ileAntrenörün Kişiliği alt ölçeğinde (p<0.05) istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Antrenörle çalışma süresi açısından sadece Antrenörün Takım Ruhu ve Motivasyonu Oluşturabilme Becerisi alt ölçeğinde istatistiksel açıdan farklılığa rastlanmış(p<0.05), test toplam ve diğer alt ölçeklerde anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır. Sporcuların antrenör davranışları etkisi konusundaki görüşleri bazı değişkenlere ve boyutlara göre farklılık gösterse de, genel anlamda oyuncular bir lider olan antrenörlerinin performansları üzerinde belirleyici bir role sahip oldukları konusunda aynı görüşü paylaşmışlardır. U. YÜKSEKÖİRETİM KUfiüUj dokbmantâsyon merkeö

VI ABSTRACT In all institutions there are some tendencies such as forming and instilling a vision, determining strategies, motivation, change, undertaking, charging people as to their abilities and setting extra-efforts into action. As it is in all institutions, in also sport fields, this tendency can be just realized with a leadership-understanding; That is to say, in every sport field there is the need of a leader. The world of sport-science also, with the same understanding, should find a leader who is to affect positively the processes of the groups in sport teams, to constitute the unity of a team and will be able to establish a reward-performance-relationship. In sports field, it is only the trainer who can take this responsibility, due to his/her position. This research has been made to determine the effects of a trainer on a sportsman- performance. Within this aim, in Al volleyball-league in Turkey, the criterion of the trainer treatment to sportsman and sportswoman has been applied. As this research is the only one in its field, it has a special-importance. This research will be very helpful to all sport-fields, mainly to those who are interested volleyball. The scale of the trainer-treatment composed of 123 questions and 5 alternatives. This criterion follows a line from no effective to effective- When are the trainers more effective. This criterion composes of a trainers' professional-formation, his or her personal features, his or her role in maintaining the organizations within a team, the trainer-sportsman relationship, his ability of forming the spirit of a team and motivation, and a trainer as a leader. There are 30 volleyball teams in Al league in Turkey. A volleyball team composes of 12 sportsmen. That means, there are 360 volleyball-players. We tried to reach to all volleyball-players. The criterion and a information-form composed of 7 questions have been applied to them. The answers of the sample-group have been evaluated. The frequencies and percentages were shown within tables. In the first part of findings, there are the results of the study of reliability of criterion trainer-treatment. With this understanding, we calculated the arithmetic-mean and standard- error of each question and they were explained with tables. In the second stage, the innervıı consistency-coefficients were found as to the reliability of criterion. The inner consistency- coefficients were got with Cronbach Alfa and Spearman Brown and Gutman techniques. At the last stage of the reliability-study, Item-analyzing treatments took place. In item analyzing treatments, for each question, we found the indexes of Item Total, Item Remainder and Item- Distinguishers. At the second stage of findings-part, according to characteristics of volleyball players we tried to find out whether the scales were different or not. In the case that characteristics were divided into two, we applied non-related `t` test. In the cases that characteristics were divided into two, we applied non-related t-test. In the cases that characteristics were divided into at least three categories, we applied to one-sided variance-analyze. In variance analyze, in cases of determining meaningful difference, to find out the reasons of this we applied to LSD test. All statistical results were tested in two ways and the coherency-level was accepted as 0.05. In addition to this, the coherent- results which are at the level of 0.01 were made by SPSS packet-programmer. We reached the following results from statistical-data's we got. From the point of sex-variable, between trainer- sportsman relationship sub-scale and total-test, we found a meaningful difference as to the statistical point of view (p<0.01). According to the age variation of sportsmen or sportswomen we found out some differences about the effects of trainers' treatment. Both in total-test and in sub-scale, we did not see meaningful differences as to the statistical point of view (p>0.05). From the point of view of education variable the professional formation of the trainer, his personal features, and his role in supplying the inner organization of a team, we determined meaningful differences totally and statistically (p<0.05). We determined that there was not much differences in the marriage status of players as to the sub-scale and total-test (p>0.05) From the view of the duration of playing volleyball both in total-test and sub-scale we statistically did not found meaningful differences (p>0.05).vın As to the duration of playing in a team, in sub-scales of the professional formation of the trainer, of his features and of his role of maintaining the inner organizations of the team (p<0.01). In sub-scales of his ability of forming the spirit of a team and motivation (p<0.01) and his personality (p<0.05) we statistically found out meaningful differences. From the view-point of the duration of with a trainer, we statistically found out a difference only in the ability of his forming a team spirit and motivation (p<0.05), not in the others scales. Even view-point of players about the effects of a trainer change, in general, they all share the same opinion of that a leader trainer has an important role on the performance of players.