Türkiye`de spor ve kentleşme

Abstract

in ÖZET Spor ve kentleşme olguları sanayi devrimi sonrasında, geleneksel yapısından sıyınlarak, modern anlamıyla karşımıza çıkmıştır. Kentleşme bütün dünyada devam eden bir süreçtir. Söz konusu olan topluma göre spor olgusu kentleşme modelinden olumlu yada olumsuz etkilenir. Özellikle gelişmiş ülkelerde spor, 1960'lı yıllardan itibaren günlük yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Aynı zamanda bu ülkelerde, kentleşme politikalarının oluşturulmasında, sportif faaliyete imkan veren şartların varlığının, önemli bir etken olduğu gözlenmektedir. Türkiye 50' li yılların başından beri giderek etkisini arttıran bir kentleşme süreci içerisinde bulunmaktadır. Ülkemizde yaşanan hızlı kentleşme süreci, kentleşme modelinin içerisine plansızlığı ve çarpıklığı da taşımıştır. Bu yüzden toplumumuz içerisinde kentleşme ve kentlileşme süreci sancılı geçmektedir. Bu açıdan bakıldığında, ülkemiz şartlarında oluşan kentleşme modelinin, kent merkezinde yaşayan insanımızın spora yönelimini nasıl etkilediğini ortaya koymak, bizim için anlamlı gözükmektedir. Çalışmamızın temeli `spor ve kentleşme birbirleri ile doğrudan ilgilidir, bir toplumda kentleşme arttıkça o toplumda yaşayan insanların spora yönelimi de artar` varsayımına dayanmaktadır. Konu ülkemizde, kentleşme sürecinde baş aktör rolünü oynayan İstanbul'da uygulan ve 485 kişinin katıldığı anketle araştırılmıştır. Veriler, Statistical Package For Social Sciences (SPSS) 10.0 programına yüklenmiş, frekans analizi ve ki -kare analizine göre değerlendirme yapılmıştır. Grubun genel özelliklerine göre bazı dağılımlar söyledin Cinsiyet dağılımına göre 209'u bayan, 276'sı erkektir. Doğum yeri dağılımına göre 152 kişi köyde, 107 kişi kasaba/ilçede, 112 kişi kentte, 90 kişi büyük kentte ve 24 kişi yurtdışında doğmuştur. Eğitim düzeyi dağılımına göre grupta 124 kişi yüksekokul/üniversite -44'ü bayan-, 174 kişi lise -72'si bayan-, 91 kişi ortaokul -43'ü bayan-, 96 kişi ilkokul -50'si bayan- mezunudur. Araştırma grubunun sosyal ve kentlileşme özellikleri ile spora yönelimleri konusunda alman verilere göre çıkarılan sonuçlarda; 117 kişi doğduğundan beri, 333 kişi 10 yıldan fazla süredir, 23 kişi 5-10 yıl arası, 12 kişi 5 yıldan az süredir `İstanbul'da ikamet ettiğini` belirtmiştir. Deneklerden 241 kişi spor yapüğını -106'sı bayan-, 244 kişi spor yapmadığını -103 bayan- belirtmiştir. Spor yapmayan %50.3'lük kesimden, sebebi dağılımında `çok etkili-etkili` cevabını veren % 34.2 dilim ile `işim sebebeyle zaman ayıramıyorum` ilk, `ev işleri- çocuklar sebebiyle zaman ayıramıyorum` diyen % 29.5'lik dilim ikinci sırayı almıştır. Çocuğu profesyonel spora yönlendirme konusunda ki dağılımdaIV `çok memnun olur destekleriz` bölümü % 67.6'bk dilimle en çok tercih edilen yaklaşım olmuştur. Spor yapma amacı olarak 223 kişi % 45.9 dilimle `zinde olmak` seçeneğini, `çok önemli-önemli` olarak belirtmiştir. Bu verilere göre araştırma grubu, doğum yeri ve İstanbul'da ikametgah süresine göre ağırlıklı olarak kentleşmiş ya da kentlileşmiş gözükmektedir. Deneklerin çocuklarını profesyonel spora yöneltmede takındıkları olumlu tavır ile spora bizzat katılım oranının yüksek çıkması, spora karşı olumlu yaklaşımın bir göstergesi olarak kabul edilebilir. Televizyonda `spor` programlarını izleme oranı dağılımında `her zaman, sıklıkla, arasıra` seçeneklerine göre % 64.1'lik dilimle yüksek olması; hem seyirci olarak spora yönelimdeki fazlalığı, hemde bizzat spora katılımda özendirici etkisi olması ile, spora olan olumlu yaklaşımı desteklemektedir. İstanbul'da ikamet süresinin ve eğitim seviyesinin yüksek olması ile spora katılım arasında anlamlı bir bağ görülmemektedir. Bu iki değişken spora katılımı hem olumlu hemde olumsuz etkiliyor gözükmektedir. Bu durum spor yapmama nedeni olarak, erkeklerde `iş` seçeneğinin, bayanlarda `ev işi ve çocuklar sebebiyle` seçeneğinin öncelikli sebep gösterilmesi; İstanbul'da ikametgah süresi ve eğitim düzeyi yüksek olsa bile, kent ve iş yaşamının olumsuz koşullarının, spora yönelimi de olumsuz etkilediği fikrini doğurmuştur. Bunu göstergelerde, spor yapanlardan % 38.5'inin -çok önemli,önemli seçeneklerine göre- `stresi önlemek amacıyla` spor yaptığını belirtmesi desteklemektedir. Ayrıca kentlileşmenin göstergesi olarak eğitim düzeyinin artmasının, mesleki dağılımın yüksek öğrenime bağlı uzmanlaşmaya dayanmasının ve buna bağlı olarak iş hayatına aktif katılımın spora yönelmeyi olumlu etkilediği söylenebilir. Bu sonuçlara göre, Türkiye'de kentleşmenin olumsuz etkilerine rağmen, oluşan genel kent kültürünün spora yönelimi olumlu etkilediği ve bu yönelimin spor yapanlar açısından bilinçli bir tercih meselesi olduğu söylenilebilir.

ABSTRACT After the industriall revolution, the sport and urbanization phenomena became dominant with their modern meaning, by removing from their traditional structure. The urbanization is a continuing process in all around the world. The sport phenomenon is affected from the urbanization model in a negative or positive manner depending on the relevant society. Especially, in the developed countries, sport became the inevitable part of the daily life since 1960's. Besides, it is observed that the existence of the conditions giving opportunity for the sportive activities in such countries is an important factor in establishment of the urbanization policies. Turkey takes place in an increasingly developing urbanization process since the beginning of 1950's. The rapid urbanization process experienced by our country causes unplanned and distorted urbanization model. For this reason, the process of urbanization and becoming urban citizens in our society is very painful. With this regard, it is meaningful for us to describe how the urbanization model occurred under the conditions of our country effects the sport orientation of the people living in the city centers. The basis of our study depends on this hypothesis,` the sport and urbanization has a direct interrelation; when the urbanization increases in a city, the sport orientation of the people living in that city also increases`. This subject was investigated by means of a questionnaire applied in Istanbul, that is the main actor in the urbanization process, to 485 persons. The data was evaluated according to the frequency analysis and ki-square analysis loaded in Statistical Package For Social Sciences (SPSS) 10.0 program. Some of the dispersions according to the general characteristics of the group are as follows: With regard to sex dispersion, 209 persons of the group were women and 276 of them were men. With regard to birth place dispersion, 152 persons were born in villages, 107 persons in towns/sub-districts, 1 12 persons in cities, 90 persons in big cities and 24 persons in foreign countries. With regard to education level, 124 persons were academy/ university graduates( 44 of them were women), 174 persons were high school graduates ( 72 of them were women), 91 persons were secondary school graduates( 43 of them were women), and 92 persons were primary school graduates ( 50 of them were women), The social and urbanism characteristics of the group and their sport orientation trends were evaluated and the following results were obtained; 1 17 persons had been living in Istanbul since their born, 333 persons for more than 10 years, 23 persons between 5-10 years, 12 persons for less than 5 years. 241 of the subjects stated that they were attending to sport activities (106 of them were women); 244 of them stated that they were not attending to any sport activity (103 of them were women), The rate of the persons who were not attending to any sport activity wasVI 50.3% and they selected the ` very effective-effective` reply options in the reason section. 34.2 % of them expressed the reason of this as` I can't spare any time for the sport because of my job` and 29,5 % of them as ` I can't spare any time for the sport because of my house works and children`. With regard to professional sport orientation of the children, 67.6 % of the group replied as `we become very glad and we support them`, 223 persons (45.9 %) selected the `to be healthy` option as the purpose of making a sport and mentioned this with `very important- important` options. According to these data, the investigated group may be regarded as urbanized or urbanizing persons depending on their birth places and their living period in Istanbul. The subjects had a very positive attitude for the professional! sport orientation of their children and the rate of direct participation to the sport was high. This result may be accepted as the indicator of positive approach to the sport. The rate of watching `sport programs` was high (64.1 %) according to the `always, very often, sometimes` options. This supports the positive approach to the sport both with its inciting effect on the participation to any sport and high sport orientation rate as a spectator. There was a meaningful relation between the high level of education and long residence period in Istanbul and sport participation. These two variables effect the sport participation both in a positive and negative manner. However, though the residence period in Istanbul is long and education level is high, the negative conditions of the city and business life also effect the sport negatively: the men had stated `their business life` and women` their house works and children `as the reason not making any sport. According to these indicators, 38.5 % of the persons make sport to `prevent stress` according to the` very important- important` options. As a sing of becoming urbanized one can mention the increasing level of education and leaning of professional distribution connected with specialization. It can be said that depending on that situation it is a positive effect of active business life because it leads towards sport activities. When we consider the above results, though the negative effects of urbanization in Turkey, the general city culture positively effects the sport orientation and this orientation is a conscious preference of the persons making sport. DOKUMTASYON Ii£R!f£2t