Gıda güvenlik sistemi ve Kütahya için eğitim destekli bir gıda denetim sistemi modeli tasarımı

Abstract

ÖZET Teknolojik, ekonomik ve sosyo-politik değişmeler doğal kaynaklar üzerindeki baskıyı artırmıştır. Tarımsal alanlar küçülmektedir. Ürün kalitesini ve miktarını arttırmayı amaçlayan bilimsel çabalar devam etmektedir. Küreselleşme ve artan turizm hareketleri gıda maddelerinin ve gıda kaynaklı hastalıkların dünyanın her köşesine yayılmasına neden olmaktadır. Yaşam şartlanndaki değişme tüketici beklentilerim etkilemekte ve tüketiciler; kolay hazırlanan, sağlıklı, güvenilir ve kaliteli gıda maddelerim talep etmektedirler. Gıda tedarikçileri pazarda kalabilmek için bu beklentileri dikkate almak zorundadırlar. Gıda güvenliği ulusal ve uluslararası düzeyde tartışılan önemli bir kavram olmuştur. Tüketicilerin sağlığım korumak, ekonomik zararları önlemek, gıda ve işgücü kayıplarını azaltmak, gıda ticaretini ahlaklı ve uyumlu hale getirmek için gıda kanunları, normları ve standartları çıkarılmaktadır. Gıda üretiminde; riskleri kaynakta kontrol etmeyi, hataları oluşmasını başlangıçta önlemeyi amaçlayan gıda güvenliği ve kalite güvence sistemlerinin kurulması bir zorunluluk olarak görülmektedir. Türkiye ve Kütahya'da gıda güvenliği ile ilgili gelişmeler çok geç adapte edilmiştir. Türkiye ve Kütahya gıda güvenlik sistemleri gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında, gıda kontrol ve denetiminin etkin olmadığı görülmektedir. Çoğu gıda üretim ve satış yerleri ve gıda maddeleri güvenilir, sağlıklı ve kaliteli değildir, ulusal ve uluslararası gıda standartlarına ve hijyenik gerekliliklere uymamaktadırlar. Türkiye'de gıda kontrol ve denetiminden sorumlu olan Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Belediyeler arasındaki işbirliği zayıftır. Çünkü her biri birinci ve tek yetkili olmak istemektedirler. Gıda kontrol laboratuarları teknik olarak yeterli değillerdir. Gıda denetçileri, gıda analizcileri, tüketiciler, üreticiler ve satıcılar yeterince eğitimli değillerdir. Kütahya gıda denetim sistemi için yeni bir model önerilmeden önce; gıda güvenliği, gıda kalitesi ve gıda kontrol ile ilgili temel kavramlarIV açıklanmıştır. Devletin, gıda üreticilerinin, gıda satıcılarının ve tüketicilerin gıda güvenlik sistemi içindeki rolleri araştırılmıştır. Gelişmiş ülkelerin gıda kontrol ve denetim sistemleri incelenmiştir. Türkiye ve Kütahya'nın problemleri tespit edilmiştir. Kütahya'daki gıda üreticileri ve gıda denetçilerinin fikirleri alınmış ve incelenmiştir. Kütahya Gıda Güvenlik Sistemi Türkiye Gıda Güvenlik Sisteminin bir parçasıdır ve birbirlerinden ayrı düşünülemezler. Bunun ışığı altında; bütün gıda güvenlik sisteminin yönetim merkezi niteliğinde olan gıda kontrol ve denetim sistemi yeniden organize edilmelidir. Başbakanlığa bağlı, özerk bir organizasyon gıda kontrol ve denetiminden sorumlu olmalıdır. Bu organizasyon gıda güvenlik sisteminin lideri gibi davranmalı, yönetimde ve hizmette toplam kalite hedeflenmelidir. Tüketiciler, gıda denetçileri, gıda analizcileri, gıda üretici ve satıcıları sürekli olarak eğitilmelidir. Gıda güvenlik sistemin de rol alan herkes sorumluluklarının bilincinde olmalıdır.

ABSTRACT The technological, the economical and the sosyo-political changes have increased the pressure on the natural resourses. The agricultural areas are getting smaller. The scientific struggles which aim to increase the quality and quantity of the agricultural products are continuing. The foodstuffs and the food born dieases are spreading over the world becuse of globalization and increase in touristical movements. The changes at the life conditions have affected the customers expectations. The customers prefer the wholesome, safe, high qualified, cheep and easily prepared foodstuffs. The food suppliers must consider these expectations to stay at the market. The food safety has became an important concept discussed at the national and international levels. To protect the health of the customers, to prevent the economical damages, to decrease the food and work power losts, to conform the food trade and to instruct the morality of the food production; the food laws, the food norms and the food standarts have been derived. In the food production; the food safety and the quality assurence systems which aim to control the risks at the source and to prevent the formations of the defects at the begining have been considered as a necessity. İn Turkey and in Kütahya the developments about the food safety have been adopted very late. When the food safety system of Turkey and of Kütahya are compared with the developed countries it is seen that; the systems are not working effectively. Most of the foodstuffs, the food production and the market places are not safe, wholesome and qualified. Most of them do not fit the national and international food quality and hygiene standarts. In Turkey, there is a little cooperation between The Ministry of Agricultural and Rural Affairs, The Ministry of Health and the Minicipals which are responsible from the food control and inspection because every one of them wants to be the first and single authority. The foodcontrol laboratories are not tecnically sufficient. The customers, the food inspectors, the food analiysts, the food producers and the food sellers are not educated properly. Before proposing a new model for the Food inspection System of Kütahya; the basic consepts about the food safety, food control have been explained the roles of the state, the customers, the food producers and the food sellers have been searched. The food control and inspection systems of the developed countries have been examined the problems of Turkey and Kütahya have been fixed. The ideas of the food producers and the food inspectors in Kütahya have been reported and examined. Kütahya can not be tought seperately from Turkey. By the light of this; the food control and ispection system which acts as the management center of the food safety system must be reorganized. There must be only one qutonomous official organization connected to the Prime Ministry responsible from the food control and inspection. ît must behave as a lider of the food safety system. The customers, the food inspectors and analysts, the food producers and sellers must be educated continously. Every body who has got a role in the food safety system must recognize his own responsibilities.