Jeotermal işletmeciliğin şebeke organizasyon yapısı açısından analizi

Abstract

ÖZET Jeotermal enerji, Türkiye'nin yenilenebilir ve yerel, önemli bir enerji kaynağıdır. Türkiye jeotermal enerjinin doğrudan kullanım uygulamalarında dünyada beşinci sırada yer almaktadır. Türkiye'de jeotermal akışkanların başlıca kullanım alanını, merkezi konut ısıtmacılığı ve termal turizm teşkil etmekte olup, geniş çaplı ilk merkezi ısıtma sistemleri jeotermal enerjiye dayalı olarak kurulmuştur. Doğru uygulama ve teknoloji seçimi yapıldığında, jeotermal merkezi ısıtma sistemleri ilk yatırım ve işletme giderleri açısından en ucuz ve çevreye en duyarlı sistemlerdir. Dünyada ve Türkiye'de jeotermal işletmecilik alanında yapılan ilk faaliyetlerle beraber oluşturulan tesisler, küçük çaplı ve genellikle tek amaca yönelik olarak kurulmuş olmasına rağmen, günümüzde çok geniş çaplı ve içinde bir çok faaliyeti kapsayan işletme yapılan oluşturulmuş; daha önce tek bir alanda faaliyet gösteren işletmeler ise, jeotermal akışkanlarla ilgili diğer faaliyet alanlarını da içine alacak şekilde kompleks bir yapılanmaya doğru yönelmişlerdir. Jeotermal akışkanların kullanılması amacıyla kurulacak işletmeler, bu alana özgü şartlar nedeniyle entegre olarak dizayn edilmek zorundadırlar. Kanuni, iktisadi ve çevresel zorunlulukların ortaya koymuş olduğu bu yapılanmada, yönetimin bu şartlara göre dizayn edilmesi, yani entegre kullanımın en verimli şekilde oluşturulacağı yönetim yapısının kurulması esastır. Şimdiye kadar Dünyada ve Türkiye'de jeotermal akışkanların değerlendirilmesine yönelik kurulan organizasyonlardan elde edilen deneyimlere göre, tek ve basit bir şirket yapılanmasının, istenen düzeyde entegre ve geniş amaçlı bir jeotermal faaliyetler zincirini idare etmekte yetersiz kaldığı, sadece belirli alanlara yönelik çalışılarak, diğer alanların gelişmesinin ihmal edildiği, şebeke yapılanmasına gidilmezse jeotermal akışkanlardan yaygın ve verimli bir yararlanmanın ortaya konulamadığı belirlenmiştir. Bu nedenlerle stratejik iş üniteleri olarak bölümlere ayrılan faaliyet kollarına ait işlerin, uzman ve kısmen bağımsız işletmeler tarafından yerine getirilmesi, kaynakların sahibi olan ana işletmenin ise, bu işletmeler arasında koordinasyonu sağlayıcı konumda olarak bir şebeke organizasyon oluşturması en uygun çözüm olarak ortaya çıkmaktadır.

VI ABSTRACT Geothermal energy is an important, ecologically clean and local source of energy. Turkey is at the 5th place in the world for direct usage of geothermal energy. In Turkey central home heating and geothermal tourism are principal usage areas of geothermal liquids. First extensive central heating systems are established based on the geothermal energy. If the right application method and technology chosen geothermal central heating systems are the cheapest and most ecology sensitive systems especially for first investment and operating expenses. Although the facilities established with the first activities in the geothermal business are small scaled and aimed at only one purpose, very large scaled enterprise structures including a lot of activities have been established and enterprises which act at a particular area before recently turned into a complex structured institutions by including the other activities about geothermal liquids. Because of the particular conditions of this field the enterprises that will be established for the aim of using geothermal liquids must be designed as integrated institutions. In this structure that is shaped by the legal, economic and ecological obligations it is essential that the management must be designed according to these conditions in other words establishing a management structure which contains forming integrated usage in the most productive way is very important. According to the experiences that held in the organizations founded for utilizing from geothermal liquids in Turkey and in the world, so far it is determined that, simple and single corporation structure is incapable of managing integrated and multi aimed geothermal activity chain, concentrating on a particular field causes negligence of developing others and if departments are not formed functionally, wide and productive benefits cannot be occurred. Because of these reasons, forming functional and classified activity divisions by partially independent enterprises and a network organization in which the chief enterprise owning the resources coordinating them is seems the best solution.