Örgütsel ve bireysel stres kaynaklarının iş tatmini üzerine etkisi: Hava trafik kontrolörleri üzerine bir uygulama

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın temel amacı hava trafik kontrolörlerinin stres kaynaklarının, iş tatminlerine etkilerinin araştırılmasıdır. Bu doğrultuda ilk bölümde öncelikle stres kavramı, stresin benzer kavramlarla ilişkisi, belirtileri ve stres kaynaklan incelenmiştir. Stres kaynaklan; bireysel ve örgütsel stres kaynaklan olmak üzere iki başlık altında ele alınmıştır. İkinci bölümde iş tatmini kavramı, teorileri ve iş tatmini değişkenleri ile stresin iş tatminine etkileri açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ise oluşturulan model çerçevesinde, belirlenen iki temel stres kaynağının kontrolörlerin iş tatminleri üzerindeki etkileri, yapılan uygulama çalışmasında ölçülmeye çalışılmıştır. Anket uygulaması, Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü'ne bağlı 4 meydanda yapılmıştır. Türkiye genelinde görev yapan aktif kontrolörlerin % 30,39'una anket uygulanmıştır. Çalışmanın hipotezlerini analiz etmek için korelasyon,. Mesti ve çoklu regresyon testleri kullanılmıştır. Bu çalışmanın bulgularına göre, örgütsel ve bireysel stres kaynaklarının kontrolörlerin iş tatmini üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı saptanmıştır. Yönetsel stres kaynaklarının üç alt unsurundan sadece yönetsel stres kaynaklarının iş tatminini olumsuz etkilediği sonucuna ulaşılırken, fiziksel ve iş yapısına ilişkin stres kaynaklarının iş tatminine etkisinin olmadığı ortaya çıkmıştır. Bu bulgular ışığında, hava trafik kontrolörlerinin iş tatmin seviyelerini asıl azaltan unsurun bizzat işleri ile ilgili konuların olmadığı; aksine yönetimden kaynaklanan stres etmenleri olduğu neticesine ulaşılmıştır.

VI ABSTRACT The main objective of this study is to examine impact of stress sourcess on the job satisfaction of air traffic controllers. In this sense, in the first section of the study, definition of stress, its relationships with related concepts, its signs and sources of stress have been examined. Sources of stress have been divided into two broad categories: individual and organizational. In the second section of the study, concept and theories of job satisfaction, variables of job satisfaction and the impact of stress on job satisfaction have been examined. In the third section, using the framework of the developed model, the impact of two sources of stress on the job satisfaction for air traffic controllers is aimed to be measured. Survey research has been applied at four airports of the State Airport Organization. Total percentage of the sample consisted of 30,39% of air traffic controllers that currently work at Turkish airports. In analysing hypoteses of the study; correlation, Mest and multiple-regression analysis have been used. According to findings of this study, organizational and individual stress sources do not have a significant impact on job satisfaction. Among three organizational stress sources, it's found out that, only administrative stress sources has a significant impact on the job satisfaction of controllers in a negative way. Another finding is that physical and job-related stress sources do not have any impact on job satisfaction. Under the light of these findings, the main conclusion is that the principal reason that reduces controllers' job satisfaction is not job-related factors but certain administrative stress factors.