Dış borçlanmayı etkileyen değişkenler ve dış borçların sürdürülebilirliği: Türkiye örneği (1980-2003)

Abstract

ÖZET Klasik anlamda ve özellikle modern devlet anlayışı içinde ihtiyaçlar her geçen gün artmaktadır. Devlet bu artan ihtiyaçların karşılanabilmesi için harcamalarını da o ölçüde artırmak zorundadır. Kamu giderleri genel olarak, devletin maliye politikasının kısıtlı sayıda gelir sağlayıcı araçları ile karşılanmaktadır. Devletin her zaman karşılaştığı bu olağan giderlerinin dışında, beklenmedik şekilde ortaya çıkan ya da normal bütçe gelirleriyle karşılanması mümkün olmayan bir takım giderler ortaya çıkabilir. Özellikle savaşlar gibi olağanüstü yıkımlar ve devletin karşılayamayacağı büyük yatırımlar devletin olağan kamu gelirleriyle finanse edilemez. Devlet, bu gibi durumlarda gerekli olan finansmanı borçlanma yoluyla (istikraz) sağlar. Bunun yanında savaş ya da büyük yatırımlar dışında, yıllık bütçe açıklarını kapatmak için de devletler tarafından borçlanmaya başvurulmaktadır. Bu şekilde devletlerin yıldan yıla daha da artan borçlan, stok olarak oldukça büyük miktarlara ulaşmakta ve devletin ekonomisi ve maliyesi içinde önemli yer oluşturmaktadır. Devlet borçlarının hangi amaçlarla yapıldığı, hangi kaynaklardan sağlandığı, bireylere ve devlete nasıl bir yük getirdiği, ne şekilde kullanıldığı ve yönetildiği, yapılan borçlanmanın milli ekonomi üzerindeki etkileri günlük hayatta önemli bir yer işgal eden ve tartışılan konulardır. Bunun geçerli bir nedeni de devletin aldığı borçların yanında, ödemesi gereken faizlerle birlikte ülke milli gelirinin önemli bir miktarının yurtdışına gitmesidir. Günümüzde kamu kredisi ile ilgili işlemler, ulusların ekonomik ve mali sistemleri üzerinde fiyat dengesinin korunması, vatandaşların refah düzeyleri üzerinde etkili ve doğrudan rol oynamaktadır. Bu tez çalışmasıyla, belirtilen nedenlerle devlet borçları içinde dış borçların özellikle önemine dikkat çekilecek ve dış borçların etkileşim içinde olduğu faktörler ele alınacaktır. Bu faktörlerin incelenmesi temel alınarak, literatürde sürdürülebilirlik olarak ele alman devletin dış borç stoklarım zaman içinde sorunsuz olarak ödeyebilme durumu, dış borçlanma üzerine teorik ve ampirik çerçeve içinde incelenecektir.

VI ABSTRACT In the classic context especially in modern state acception, human wants has been increasingly growing. For compensation of these wants, state must harmonizingly increase expenditure with human wants. Public expenditure are paid by limited sources of fiscal Policy. In addition usual reserves, there is another items which are appear unexpectedly or can not cover by normal budget revenues. Especially, wars, disasters, huge investment are cannot be financed by usual Public revenue. In this case state has to borrow to finance these expentidures. Also exception of huge investment and wars, Government have to borrow to finance budget deficit. In this way government debt has been increase gradually to a great amount and takes important place in the economy and fiscal system. There is al lot of debate on aim of government debt, which sources it takes from, getting what kind of burden to government and economic apents, which way they use in different area and how can be manage, effect of government debt is leakages toward outward of the country from National Income as a result of interest of debt. Besides there is direct effect of government debt on national economy, fiscal system and wealth of individuals. With this thesis, for mentioned reasons, we aim attract attention the importance of foreign debt in national debt and analyse the factors that interact with foreign debt. By determining a basis on these factors, we study sustainability of foreign debt in the context of theoretical and ampirical perspective.