Enflasyonun ARIMA modelleri ile tahminlenmesi: 1994-2005 Türkiye uygulaması

Abstract

Bilindiği üzere enflasyon ve fiyat istikrarsızlıkları ekonomiler için kendi başınabir sorun olmanın yanı sıra birçok maliyeti de beraberinde getirirler. Ekonomik birimler bumaliyetlerden kaçınabilmek ve kaynaklarını etkin bir şekilde kullanabilmek için fiyathareketlerini çok yakından takip eder. Bu nedenle fiyat hareketlerinin ve dolayısıyla fiyathareketleri ile birebir ilişkili olan enflasyon oranlarının güvenilir öngörülerinin elde edilmesi,diğer bir ifadeyle tahmin edilmesi, büyük önem taşır.Bu çalışmada, tek değişkenli zaman serileri analizlerinde kullanılan ARIMAmodelleri çerçevesinde, 1994-2004 yılları arasındaki süre zarfında enflasyonun kendidinamiklerinden hareketle 2005 yılı için aylık enflasyon oranlarının tahminlemesigerçekleştirilmiştir ve elde edilen tahminlerin güvenilirliği değerlendirilmiştir.Çalışmanın ilk bölümünde; enflasyon kavramı, enflasyonun açıklanmasınayönelik temel yaklaşımlar, kaynaklarına, hızlarına göre enflasyon türleri ile son olarakenflasyonun öngörülebildiği ve öngörülemediği durumlarda ortaya çıkabilecek ekonomikmaliyetler ele alınmıştır. İkinci bölümde ARIMA modellemesi ve tahminleme süreci teorikboyutlarıyla adım adım ele alınmıştır. Çalışmanın son bölümü ise tüketici fiyat endeksindenhareketle elde edilen aylık enflasyon oranları zaman serisi kullanılarak, ikinci bölümdeverilen teorik süreç uygulamaya yansıtılmıştır. 2005 yılı aylık enflasyon oranları seriye ençok uyan ARIMA modelleri kullanılarak tahminlenmiş, bu modellerin tahmin performanslarıve tahminlerin güvenilirliği değerlendirilmiştir.

As known, besides being a problem for economies, inflation and price instabilitybrings many economic costs with them. In order to avoid these costs and to use resourcesefficiently, economic agents monitor price movements closely. Thus, obtaining reliableanticipates or forecasts of price movements and because of the one to one relationship with it,forecasting inflation is very important phenomena.In this study, under the framework of ARIMA models which used in univariatetime series analysis and based on the internal dynamics of inflation between 1994-2004,monthly inflation forecasts for the year 2005 are carried out and reliability of the forecastsevaluated.In the first part of the study; inflation concept, main approaches towardsexplaining inflation, types of inflation with respect to its speed and sources, then finallyeconomic costs of inflation when it is anticipated and unanticipated are taken up. In thesecond part, ARIMA modeling and forecasting process are considered step by step on thebasis of their theoretical aspects. Finally, the last part is devoted to the application oftheoretical process followed in the second part. By obtaining inflation series from consumerprice index, monthly forecasts for the 2005 are carried out using best fitting ARIMA models.