16. ve 17. yüzyıl İznik çinilerinin grafik tasarım ilkeleri bakımından değerlendirilmesi (Tabak süslemeleri üzerine bir inceleme)

Abstract

Anadolu Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluğu Dönemi sanat dalları arasında yer alan Çini Sanatı, özellikle 16. yüzyıldan itibaren İznik'te yoğunlaşmıştır. Saray nakkaş hanesinde saray ustaları tarafından çini kompozisyonlarına getirilen yeni yaklaşımlar, Osmanlı'ya has farklı üslupların doğmasına neden olmuştur.16.ve 17. yy. İznik çini tabaklarında yer alan Mavi-Beyaz Grubu Çiniler, Şam İşi ve Rodos İşi gibi üsluplar dikkate alınarak, Grafik Tasarım İlkeleri çerçevesinde incelenmiştir.Araştırmanın birinci bölümünde, İznik çinilerinin genel özelliklerine yer verilmiştir. İkinci bölümde, üsluplaşma ve üslup özellikleri ele alınmıştır. Araştırmanın üçüncü bölümünde ise, tasarım konusu, tasarımı oluşturan ilkelerle açıklanarak; 16.yy. ve 17.yy. İznik çini motiflerinin yer aldığı tabak formlarından seçilen örnekler, tasarım ilke ve elemanları bakımından incelenmiştir. Dördüncü bölüm araştırma sonucunda elde edilen veriler ve önerilerden oluşmaktadır.Araştırmada, 16.yy. ve 17.yy. İznik çini tabaklarında yer alan kompozisyonlardaki Grafik Tasarım İlkelerinin belirlenmesi ile çini desen tasarımcılarının bir takım ilkelerle hareket ettiği ve Türk Grafik Tasarım düşüncesinin eskiden beri var olduğu belirlenmiştir. Bu ilke ve kuralları içeren tasarımlarla Çini Sanatını devam ettirebilmek için, bu alanda çalışma yapacaklara yönelik eğitim programları yapılması önerilmiştir.Anahtar Kelimeler: İznik, Çini, Üslup, Grafik Tasarım, Grafik Tasarım İlkeleri

The art of tile, which takes place between the branches of art in the Seljuk and Ottaman Empire period, has become intense particularly since 16th century. New approaches, which is brought to the tile composition in palace engraving place by palace artisan, lead to emerge different styles unique to the Ottoman. In this study, styles, blue-white tiles are examined under the title of Damascus and Rhodes tile works.In the first part of this study, the general characteristics of Iznik tiles are touched upon. In the second part, stylishness and style features are handled. In the third part of this study, the samples, which is selected from the ceramic plate forms including 16th and 17th century Iznik tiles design, are examined in terms of design principles and elements. The forth part of this study consists of data and suggestions acquired by research results.In this study, the determination of graphic design principles in the Iznik ceramic plates, the attitudes of tile and figure designers concerning the use of certain principles, and the existence of the thought of Turkish graphic design since the ancient times are determined, and some suggestions are made for the people who will do researches on this field.Key Words: İznik, Tile, Style, Graphic Design, Graphic Design Principle