XVI. yüzyıl Mühimme Defterlerinde Kütahya

Abstract

XVI. yüzyıl Osmanlı Tarihinin önemli kaynaklarının başında gelen Mühimme Defterleri siyasi, sosyal, üst düzey pek çok karaları ihtiva ettiğinden araştırmacılar için önemli bir başvuru kaynağıdır. Adından da anlaşılacağı üzere bu defterler, Divanda tutulan en önemli defterlerin başında gelmektedir. Mühimme Defterleri teknik bir tabir olan ?hüküm?lerden oluşmaktadır. Bu hükümler gönderilecek kişilere yazılan fermanların suretleridir. Bu defterlerin Osmanlı Devletinin merkez ve taşra teşkilatındaki idari, askeri kurumların yapısı, çalışma tarzları, işleyişleri, hukuki özellikleri, harp tarihi ve lojistik bilgiler, devletin gayrimüslim ve diğer cemaatler ile ilişkileri, bu cemaatlerin sosyal yapısı, kültür ve ilim hayatı hakkında bilgileri içerdiği görülmektedir.Anadolu Beylerbeyliğinin ihdasından hemen sonra bu beyliğin merkezi olan Kütahya, Osmanlı idari yapısında önemli bir merkez durumuna gelmiştir. Beylerbeylik ve bir dönem şehzade sancağı da olmuş, ayrıca diğer önemli devlet adamlarının da beylerbeyi olarak görev yaptığı bir merkez konumunda bulunmuştur.XVI. yüzyıl Mühimme Defterlerine Göre Kütahya isimli çalışmamızda XVI. yüzyıla ait 1 Numaralı Mühimme Defteri ile 13 Numaralı Mühimme Defteri dâhil olmak üzere toplam 13 defter taranmış 12 defterde Kütahya ile ilgili hükümlere rastlanmıştır. 1554-1571 yıllarını kapsayan bu mühimmelerde Kütahya'nın o günkü siyasi ve sosyal yaşamı ile ilgili 145 hüküm tesbit edilmiş ancak tezin kapsamına bu 145 hükmün 100 tanesi dâhil edilmiştir. Çalışma sırasında dönemin siyasi olaylarını Kütahya'da görevli devlet adamlarına yazılan hükümlerden anlamak mümkündür. Hükümlerdeki genel ifadeler siyasi, sosyal ve askeri niteliklidir.Çalışmamız toplam dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Kütahya'nın fiziki-beşeri coğrafyası ve İlkçağlardan XVII. yüzyıla kadar geçen tarihçesi aktarılmıştır. İkinci bölümde Divân-ı Hümâyun'un tarihsel gelişimi anlatılmıştır. Üçüncü bölüme tespit edilen 100 hükmün transkripsiyonu ve özetleri yer almaktadır. Dördüncü ölümü oluşturan değerlendirme kısmında ise hükümlerden elde edilen bilgiler yorumlanmış ve çıkarımlarda bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Kütahya, Mühimme Defteri, 16. Yüzyıl.

XVI. Century Ottoman History Books Mühimme important resources from the beginning of the political, social, senior, many lands that it contains an important reference source for researchers. As the name suggests these books, the most important books is one of the Courtiers held. Books?is a technical phrase which consists of Mühimme hüküm?lerden. These provisions will be sent copies of those edicts post. These books center of the Ottoman Empire and the provincial offices of administrative and military institutions, structure, working style, operations, legal characteristics, historical and logistical information warfare, the state's relations with Muslim and other communities, these communities, social structure, culture and science are contained in the information about his life.Anatolia is the center of his principality immediately after ihdasından Beylerbeyliğinin Kütahya, has become an important center of Ottoman administrative structure. And also became the banner of a period of Beylerbeylik prince, as well as other important statesmen in his tenure as a governor has a central position.XVI. According to study books by Kutahya Mühimme XVI Century. Book No. 1 to 13 numbered Mühimme Mühimme century Book of Kütahya in the book, including the provisions relating to a total of 13 books were scanned 12. Covering the years 1554-1571 that the day's political and social life of Kütahya mühimmelerde 145 terms related to the scope of the thesis has been determined, but 100 of them are included in this provision is 145. During the study period, it is possible to understand the political events of the provisions in Kütahya responsible statesmen post. Provisions general expressions of political, social, and military qualified.The study consists of four parts in total. In the first part of Kütahya-human geography and physical Antiquity XVII. Transferred to the history of the last century. The second chapter describes the historical development of `Divan-i Humayun. The third section 100 provision is identified and summaries of transcription is located. The fourth death in the provisions constitute part of the assessment information is interpreted and inferences are made from.Keywords: Kütahya, Mühimme Book, XVI. Century.