Bâkî`nin gazellerinde sosyal hayatın izleri

Abstract

Bu çalışma, XVI. yüzyıla damgasını vurmuş ve döneminde `Sultânü'ş-Şuâra' olarak adlandırılmış olan Bâkî'nin Dîvânı incelenerek sosyal yaşamın izlerini görebilmek ve gösterebilmek amacıyla yapılmıştır.Bâkî, dönemin sanat anlayışında zirveye ulaşmış, zamanının düşünce ufku içerisinde, sosyal hayatın pek çok unsurunu şiirlerine işlemeyi başarmıştır. Çalışmamızda, Sabahattin Küçük'ün hazırladığı ?Bâkî Divanı?nın esas alındığı bu tez ile Bâkî'nin gözüyle sosyal hayatın nasıl olduğunun ortaya çıkartılması düşünülmüştür. Ayrıca, Küçük'ün itimat edilir ve sağlam bir metin ortaya koyması Bâkî Dîvânı'nın tez için seçilmesinde büyük rol oynamıştır. Bâkî Dîvânı'nın hacim bakımından genişliği, çalışmamızı sınırlandırmaya sebep olmuştur. Bundan dolayı çalışmamızda gazeller esas alınmıştır. Çalışmamız sosyal hayatı yansıtan beyitlerin metni ve bu beyitlerin günümüz Türkçe'sine çevirisi ve açıklamalarından oluşmaktadır. Beyitlerin sonunda yazılan rakamlar sırasıyla gazel ve beyit numaralarını göstermektedir.Araştırma önsöz, giriş, sosyal hayatın safhalarını oluşturan altı bölüm, sonuç ve kaynakça kısmından oluşmaktadır. Giriş bölümünde Bâkî'nin yaşadığı devir olan XVI. yüzyıldaki siyasî, edebî durum ve o devrin şiir-toplum yapısı, ele alınarak değerlendirildi. Temel kısmı oluşturan altı bölüm birbirinden bağımsız olarak incelendiğinden her bölüm, kendi alanının literatüründen faydalanılarak yazıldı. Sonuç kısmında dîvân incelemesinden edinilen bilgiler ışığında genel bir değerlendirme yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Sosyal Hayat, Bâkî Dîvânı, XVI. Yüzyıl, Osmanlı Devleti.

This study is prepared in order to show and perceive social life traces analysing Baki Divan(council) called `Sultanü?ş-Şuâra? in its period and made its mark an XVI. century.Baki accesses climax on sense of art in its period and makes a succes of manipulating many factors of social life in term?s conseption horizon. In this study, it is thought to discover how social life was according to Baki?s look with this thesis predicated on ?Baki Divan(council)? prepared by, Sabahattin Küçük. Moreover, that Küçük introduces reliable and valid text plays an important role to be chosen Baki Divan(council) for thesis. That Baki Divan(council) is extensive causes to restrict the study. Because of this, odes are dominant in this study. This study occurs text of staves reflecting social life and translation of Turkish and comments. The figures at the end of staves demonstrate ode and figure numbers.This study occurs six parts which are preface, input, social life?s stages, conclusion and bibliography. In input, social and cultural part is evaluated political, literary and poem-society structure of term in XVI. century which Baki lived in. Every part is written benefiting own literature, when they are examined one by one independently. In conclusion part, a general evaluation is made according to information of divan analysis.Key Words: Social life, Baki Divan (Council), XVI. Century, Otoman Empire.