XIX. ve XX. yüzyılda Kütahya`da edebî muhît

Abstract

ÖZETXIX. VE XX. YÜZYILDA KÜTAHYA'DA EDEBÎ MUHÎTYAZICI KANDEMİR, AyşeYüksek Lisans Tezi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim DalıTez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Kadir GÜLERTemmuz, 2014, 491 sayfaBu araştırmada XIX. ve XX. yüzyıl kaynaklarında adı geçen Kütahyalı şairlerin, Kütahya'da meydana gelen edebî muhîtlerin tanıtılması ve Kütahya'nın Türk edebî hayatındaki yerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Ayrıca, araştırma Kütahyalı şair envanterinin oluşturulması ve Kütahya'nın edebî zenginliğinin ortaya konulması bakımından önem arz etmektedir. XIX. ve XX. yüzyıllarda yaşanan sosyal, siyasal ve ekonomik değişikliklere bağlı olarak Kütahya'daki edebî kimlikte de önceki yüzyıllardan farklı gelişmeler yaşanmış, özellikle XX. yüzyılda tezkirecilik geleneğinin zayıflaması ve yeni kaynakların orta çıkışı Kütahya'daki edebî ortamı etkilemiştir. Çalışmamız XIX. ve XX. yüzyıl kaynaklarıyla sınırlandırılmıştır. XIX. ve XX. yüzyıl kaynaklarında bulunmayan fakat bu dönemde yaşamış ve eser verdiği bilinen sanatçılar da diğer kaynaklardan faydalanılarak çalışmamıza konu edinilmiştir. Önceki yüzyıllarda Kütahyalı şairler, XIX. ve XX. yüzyıla göre daha azken nitelik olarak çok daha güçlüdürler. Bunda XIX. asır Osmanlı siyasetçi ve edibinin, edebiyat ve olaylara bakışı ile bir önceki dönemdekilerin bakışları arasında bazı farklılıkların olması önemli etkendir. XX. yüzyılın başlarında Türk edebiyatında değişik zevk, tarz ve fikir çatışmaları devam etmekle beraber tarihin akışı, yeni yaşam tarzı ve halkın zevki sorunları önemli ölçüde gidermiştir. XX. yüzyılda Kurtuluş Savaşı, Cumhuriyet'in ilanı gibi gelişmeler edebiyatı derinden etkilemiştir. Araştırmamız, XIX. ve XX. yüzyılda Kütahyalı şairler ve Kütahya'da edebî muhît hakkında muhtelif bilgilerin yer aldığı giriş bölümü ile XIX. ve XX. yüzyılda Kütahya'nın ve Kütahyalı şairlerin tanıtıldığı dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, XIX. ve XX. yüzyıl kaynakları ve bu kaynaklarda Kütahyalı şairlerden; ikinci bölüm, kaynaklar açısından Kütahyalı şairlerden; üçüncü bölüm, kaynakların şairleri sosyal, kültürel ve edebî açıdan değerlendirmesinden; dördüncü bölüm ise Kütahya'da gelişen edebî muhîtten oluşmaktadır.Yetiştirdiği şairlerle her dönemde Anadolu'nun önemli kültür merkezlerinden biri olan Kütahya'da XIX. yüzyıl kaynaklarında Kütahyalı yirmi altı şair ve görevleri nedeniyle Kütahya'da bulunan yirmi dört şair olmak üzere elli şairin adı zikredilmiştir. XX. yüzyıl kaynaklarında ise Kütahyalı otuz iki şair ve görev icabı Kütahya'da bulunan yirmi yedi şair olmak üzere elli dokuz Kütahyalı şairden bahsedilmiştir. Araştırma sonucunda, XIX. ve XX. yüzyılda Kütahya edebî muhîtinde yer alan şair sayısı yüz dokuzdur.Görev icabı Kütahya'ya gelen şairlerden bazıları Kütahya'ya yerleşmiş, bazıları ise görevleri sona erdiğinde memleketlerine dönmüştür. XIX. ve XX. yüzyıl tezkirelerinde bu şairlerden otuz ikisinin adına rastlanmıştır. Özellikle XIX. ve XX. yüzyıllarda tezkirecilik geleneğinin zayıflamasıyla diğer şairler hakkındaki bilgilere antoloji niteliğindeki kaynaklardan ve dönemin diğer kaynaklarından ulaşılmıştır. Dönemsel olarak yaşanan gelişmeler her ne olursa olsun Kütahya tarih boyunca yetiştirdiği şairler ve görev icabı Kütahya'ya gelen şairlerle birlikte önemli bir edebî muhît olmuştur. Sonuç olarak bu çalışmada, XIX. ve XX. yüzyılda Kütahya'da çok önemli bir edebî muhît oluşturulduğu ortaya konulmuştur.Anahtar Kelimeler: XIX. Yüzyıl, XX. Yüzyıl, Kütahya, Kütahyalı Şairler, Edebî Muhît.

ABSTRACTLITERARY MILIEU OF KÜTAHYA IN 19th& 20th CENTURYYAZICI KANDEMİR, AyşeMaster's Thesis, Department of Turkish Language and LiteratureSupervisor: Asist. Prof. Dr. Kadir GÜLERJuly, 2014, 491 pagesThe aim of this study is to present poets from Kütahya in the 19th and 20th centuries authorship, to promote literal milieu that occur in Kütahya in this period and to assert the position of Kütahya in Turkish Literature. Besides, this study also contributes to conceive cultural value of Kütahya. It can be seen that some discrepancies between the perspective of the Ottoman author and politician in 19th century to and the perspective of them in the previous centuries to literature and events. While the clash of amusement, style and ideas proceeded in Turkish Literature in the 20th century, history, the style of new life and the amusement of public troubles hooted considerably. The advancements such as War of Independence and the Proclamation of the Public influenced the literature deeply, Divan literature died out in this period, dervish lodge lost its importance, plain Turkish was used in literature, and aruz prosody was replaced by syllabic meter on verse. Republic revolutions, which turned Turkish society into a classless, national and modern state, clinched these eventsThis research XIX. and XX. century poets from Kütahya and literary milieu that includes various information about the input section and XIX. and XX. poets Kütahya century and consists of four chapters that introduce the poet. The first section XIX. and XX. century poets from sources and these sources; The second part, in terms of resource name of the poets; The third part of the resources poets, social, cultural and literary aspects of assessment; The fourth section is also discussed in Kütahya thriving literary milieu.Kütahya, which has a rich accumulation that can admit the cradle of Anatolian civilization, has been one of the important culture centres of Anatolia with its poets. As well as in the previous centuries, a great deal of poets ranged in Kütahya in 19th and 20th centuries. There is information about these poets' authorships of this period. It is mentioned about totally 109 poets which 26 of them from Kütahya in19th centuries and 24 of them stay Kütahya in 19th centuries as a matter of course. 32 of them are from Kütahya and 27 of them stayed because of official task in 20th centuries.Some of the poets, who have been came Kütahya as a matter of course, settled in Kütahya and some of them went back their hometown when they finished their assignment. Collection of biographies in 19th century, it is found that the name of thirty two; especially in 19th and 20th century, along with the declination of the tradition of collection of biographies, we found the information about other poets from anthologies and other authorships. The number of poets from Kütahya in previous centuries lesser than the poets in 19th and 20th centuries; their poems were much more quality. Periodically, the developments regardless of the date of Kütahya throughout the poet raised along with an important literary area. As a result of this work, in the 19th and in the 20th century, a very important in Kütahya literary universe was created, have been introduced.Keywords: 19th Centuries, 20th Centuries, Kütahya, Literary Milieu, Poets From Kütahya