19. yy. ortalarında Ankara Kalecik kazasının Sofular,Saray,Çarık,Düşkünler ve Taşra mahallerinin sosyo-ekonomik durumu (Temettuat ve Nüfus Defterine göre)

Abstract

1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti'nde mali açıdan çok önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bu gelişmeler vergi sisteminde değişikliğe sebebiyet vermiştir. İltizam sistemi kaldırılmış ve halktan alınan çeşitli vergiler yerine, tek bir vergi sistemine gidilmiştir. Bu vergi yani Temettuat Vergisi ile herkes kendi gelirine göre vergi vermeye başlamıştır. Temettuat Vergileri, temettuat defterlerine kayıt edilmiştir. Vergi toplamak amaçlı tutulan temettuat defterlerinin içerisinde hane reislerinin mal varlıkları (arazisi, bağ, bahçe, bostanları, emlakı, hayvanları ve ürünleri) hakkında bilgiler bulunmaktadır. Buradaki temel amaç ekonomik gücü tespit edebilmektir. Maliye Nezareti'nde dahil olan temettuat defterleri günümüzde Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde bulunmaktadır. Osman arşivinde `Maliye Nezareti Varidat Muhabesi Temettuat Defteri` olarak adlandırılmaktadır. Yüksek Lisans tez çalışmamızda bu defterlerden, Ankara'nın Kalecik Kazasına bağlı Sofular, Saray, Düşkünler, Çarık ve Taşra Mahalleleri'nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesinin yanı sıra, nüfus defterlerinin de incelemesi yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Ankara, Çarık, Düşkünler, Kalecik Kazası, Nüfus Defteri, Saray, Sofular, Sosyal ve Ekonomik Yapı, Taşra, Temettuat.

In 1839, very important developments have been happened in Ottoman Empire with the rescript of the Gülhane noticing. This developments cause changings on tax system.Tax farming system has been canceled and instead of the various taxes which are taken from people, single tax system has been applied. With this tax, namely Temettuat Tax, everyone starts to pay taxes according to their income. Temettuat Taxes has been recorded Temettuat records book.There are information about household head's property, that is to say land vineyards, orchards, garden, estate, animals and products at the Temettuat Record Books, which are aimed to collect tax. The main goal is determining the economic power. At the present time, Temettuat Record Books, which are belongs to Finance Ministry, are in the Ottoman Archives of the Prime Ministry. They named as `Maliye Nezareti Varidat Muhabesi Temettuat Defteri` at the Ottoman Archives of the Prime Ministry.Sofular, Saray, Düşkünler, Çarık and Taşra discrict's transcription and evaluation and also population record book analyses were used in this post graduate thesis study.Key words: Ankara, Çarık, Düşkünler, District of Kalecik, Population Record Book, Palace, Sofular, Social-Economic Structure, Taşra, Temettuat.