H. 1111 (1699-1700) tarihli Ahkâm Defteri`nin (MAD 9885) Latin harflerine çevrilmesi ve değerlendirilmesi (s. 1-181)

Abstract

Ahkâm Defterleri, Divân-ı Hümâyun'da görüşülen konular hakkında padişah adına çıkan kararların yazıldığı defterlerdir. Hüküm adı verilen bu kararlar Divân'dan çıkan fermanların bir kopyası niteliğindedir. Maliye Ahkâm Defterleri ise Osmanlı Maliye teşkilatı içerisinde en yetkili kurum olan Defterdarlıktan çıkardı. Defterdarlığa bağlı alt kalemlerden olan gelir-gider kalemlerinin en önemlisi olan Başmuhâsebe, diğer kalemlerin yöneticisi konumunda olması nedeniyle gelir ve giderleri denetler ve kaydını tutardı.Tutulan bu kayıtlar bu gün Osmanlı Mali Tarihi açısından araştırmacılar için oldukça önemli verileri bünyesinde barından başvuru kaynaklarının başında gelir. Özellikle 17. yüzyılda yapılan uzun süreli savaşların yenilgiyle sonuçlanması ekonominin kötüye gitmesine neden olmuştur. Üzerinde çalıştığımız 9885 numaralı Ahkâm Defteri, Osmanlı Devleti için bir dönüm noktası olan Karlofça Antlaşması'ndan sonra tutulması sebebiyle bize dönemin ekonomik şartları hakkında önemli bilgiler vermektedir.Çalışmamız dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde 1695-1703 yılları arasında tahtta buluna II. Mustafa dönemi siyasi olaylar aktarılmış ardından 17. yüz- yılın ikinci yarısından itibaren devletin ekonomik durumu ele alınmıştır. İkinci bölümde Osmanlı maliye teşkilatı anlatılmıştır. Üçüncü bölümde Ahkâm Defterleri hakkında bilgi verilerek defterimizde bulunan 404 hükmün transkripsiyon ve özetlerine yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise defterin değerlendirmesi ve hükümlerin konularına göre dağılımı verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Maliye, Defterdarlık, Hüküm, Ahkâm Defteri

`Ahkâm Defterleri` are the notebooks in which the decisions made by the approval of Padishah regarding the issues discussed in the Imperial Council had been written down. Referred to as Verdict, such decisions are the copies of the `fermans` (i.e. imperial orders) issued by the Divan (i.e. Ottoman Council of State). Whereas, on the other hand, the Treasury Ahkâm Defterleri had been issued by the Defterdarlık (i.e. Financial Office) that was the top authority within the organization of the Ottoman Financial body. The Chief Finance Office, the most important one of the income – expense items which had been among the sub-items of the Financial Office, had supervised and taken under record the incomes and expenses due to its functioning as a manager of the other items. The abovementioned records are today the primary references incorporating the very important data for the researchers of the Ottoman Financial History. In particular, the long standing wars that were made in the 17th Century and resulted in defeats caused the economic downturns. As the Ahkâm Defteri No. 9885 on which we are currently studying had been kept under record after the Treaty of Karlowitz that marks a milestone for the Ottoman State, it gives us important information on the economic conditions of that period. Our study consists of four sections. In the first section, we have addressed the political events of the II. Mustafa period, who had been on the throne from 1695 to 1703, and then we have dealt with the economic situation of the state from the second half of the 17th Century. The second section tells about the Ottoman financial organization. The third section gives information about the Ahkâm Defterleri, including the transcriptions and summary previews of the 404 verdicts contained in our notebook. And, the fourth section presents an evaluation of the notebook and gives a distribution of the verdicts by the subject matters they deal with. Key Words: Ottoman State, Finance, Defterdarlık (i.e. Financial Office), Verdict, Ahkâm Defteri (i.e. Judgment Books).