Seyitömer (Kütahya) kömür havzası killerinin jeolojisi, minerolojisi ve seramik endüstrisindeki kullanım olanakları

Abstract

Seyitömer (Kütahya) Kömür Havzası Killerinin Jeolojisi, Mineralojisi ve Seramik Endüstrisindeki Kullanım Olanakları Gürsel Yanık Maden Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi, 1997 Tez Danışmanı: Doç. Dr. İskender IŞIK ÖZET Seyitömer Linyit İşletmesi (SLİ) imtiyaz sahasının tabanında Üst Kretase yaşlı başlıca Iifsi bir mineral olan lizardit'ten [(Mg,Fe+2)6(OH)8(Si4O0)] oluşan serpantin yer almaktadır. Bu birimi uyumsuz bir şekilde örten Geç Miyosen yaşlı Seyitömer Formasyonu' nda iki ayrı kömür damarına sahiptir. Alt kömür damarı (B damarı) çamurtaşı-kiltaşı üyesinin üst kısmında yer alır. Laminalı şeyi üyesinin üst kısmında yer alan kömür damarı (A daman) ince katmanlı olup kil-killi kömür ardalanmasından meydana gelmektedir. İnceleme alanı Batı Anadolu genleşme ortamının içinde yer almaktadır. Killi seviyeler arazide genellikle gri-bej ancak alt seviyelerde daha koyu çoğunlukla siyah ve yeşilimsi renklerdedir. Çalışma alanındaki killerin 7 ayrı değişik seviyesinden alınan örneklerin yapılan tane boyu analiz sonuçlarına göre kil (<5fxm) boyutu malzeme oranının % 17-33 arasında değiştiği belirlenmiştir. X ışınları kırınım (XRD) ve taramalı elektron mikroskop (SEM) analizleri sonuçlarına göre belirlenen başlıca kil mineralleri illit {Ky (Al, Mg, Fe)2(Aly-Sİ4.y) Oıo(OH)2] y<l} ve klorit [(Mg,Fe)6(AlSi3)Oıo(OH)8]'dir. Kaolinit içermeyen bu mineralojik bileşime göre burada yer alan killerin benzerlerinden farklı olarak bir taban kili olmadığı söylenebilir. XRF'le yapılan örneklerin kimyasal analizleri sonucunda başlıca ana element olarak Al, Si, K, Fe ve Mg tespit edilmiştir. Buda XRD sonuçlarıyla bu kil minerallerinin kimyasal bileşimleri bakımından uyumunu göstermektedir. Seyitömer Kömür Havzası'nda Seyitömer Formasyonunda yer alan killerin orijin olarak tabandaki serpantinden itibaren türemiş olduğu sanılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kil, Seyitömer,

THE GEOLOGY AND MINERALOGY OF CLAYS IN THE BASIN OF SEYİTÖMER (KÜTAHYA) AND THEIR POSSIBLE APPLICATIONS IN THE CERAMIC INDUSTRY Gürsel Yanık Mining Engineering, M.S. Thesis, 1997 Thesis Supervisor: Assoc. Prof. İskender IŞIK SUMMARY Upper Cretaseous aged serpentine formed principally from lizardite is occupied first place as basement unit within Seyitömer Lignite Mining Area. The basement unit is underlied unconformably by Late Miocene aged Seyitömer Formation containing two different coal levels associated with clayey units such as mudstone. The studied area is located in the extensional environment of West Anatolia. Clayey units are generally gray and beige in the field; however, they are black and green down to the bottom. Clay-size mineral is determined as 17 to 33% referring to the result of particle size analysis of seven clayey samples. On the basis of XRD and SEM, the most common clay minerals are illite {Ky (Al, Mg, FeHAL-Si^OioCOH^ y<l} and chlorite [(Mg, Fe)6(Al Si3)O10 (OH)8]. The clayey units studied can not be named as underclay due to the absence of kaolinite. No confliction is detected among the analysis results of XRD, XRF and SEM. It is concluded that the clayey units in the area might have been derived from lizardite [(Mg,Fe+2)6 (OH)8(Si4Oi0)], a fibrous mineral of serpentine, as a result of alteration. Keywords: Clay, Seyitömer