Kaplıca sularının NaCl stresi altındaki buğdayda çimlenme, büyüme, pigment ve protein miktarı üzerine etkileri

Abstract

IV KAPLICA SULARININ NaCl STRESİ ALTINDAKİ BUĞDAYDA ÇİMLENME, BÜYÜME, PİGMENT VE PROTEİN MİKTARI ÜZERİNE ETKİLERİ Çiğdem SEZGİN Biyoloji Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, 2001 Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Hülya ÖLÇER ÖZET Kaplıca sularının tuz stresi altındaki iki buğday varyetesinde (Tritieum aestivum L. ev. Atay-85 ve ev. Kutluk-94) çimlenme, fide gelişimi, yaprak toplam klorofil, karotenoid ve çözünür protein miktarı üzerine olan etkileri araştırılmıştır. Sarıkız, Sefaköy ve Murat Dağı kaplıca suları içindeki Na+ konsantrasyonları sırasıyla 25, 0.5 ve 0.1 mM, Ca+2 konsantrasyonları ise 2.5, 3 ve 11 mM' dır. Buğday varyeteleri içerisinde 0, 25, 50, 100 ve 150 mM NaCl içeren kaplıca sulan ve 14 Hoagland kültür çözeltisinde 4 veya 14 gün kontrollü çevre şartlarında yetiştirilmiştir. Tüm kaplıca suları her iki buğday tohumunun çimlenmesini Hoagland kontrole göre etkilememiştir. Sarıkız kaplıca suyu ve NaCl uygulamaları Atay-85 tohumlarının çimlenmesini sadece 150 mM NaCl' de inhibe ederken Kutluk-94 tohumlarını ise etkilememiştir. Sefaköy kaplıca suyu ve NaCl uygulamaları her iki tohumun çimlenmesini sadece 150 mM NaCl' de kaplıca kontrole göre düşürmüştür. Murat Dağı kaplıca suyu ve NaCl uygulamaları her iki tohumun çimlenmesini diğer iki kaplıca suyunun aksine etkilememiştir. Kaplıca sulan ve Vı Hoagland kültür çözeltisine NaCl ilavesi sonucunda Na+:Ca++ oranının artması 4 günlük fide gelişimini inhibe etmiştir. Fide gelişiminin, en düşük Na+:Ca++ oranına sahip Murat Dağı kaplıca suyunda diğer kaphea suları ve Hoagland kontrollerinden daha iyi olduğu bulunmuştur. Sarıkız ve Sefaköy kaplıca sularında yetiştirilen 14 günlük Atay-85 ve Kutluk-94 fidelerinin klorofil ve karotenoid miktarı Hoagland kontrole göre artmıştır. Protein miktan ise Atay-85 fidelerinde kontrollere göre artarken, Kutluk-94 fidelerinde değişmemiştir. Murat Dağı kaplıca suyunda her iki tohumun klorofil, karotenoid ve protein miktarı kontrole göre değişmemiştir. NaCl uygulamalarında ise sadece Sarıkız kaplıca suyu Atay-85 fidelerinin klorofil ve karotenoid miktarım kaplıca kontrole göre azaltırken, Hoagland kontrol fidelerinde ise artmıştır. Kaplıca sulan ve NaCl uygulamalarında, Murat Dağı kaplıca suyu ve Kutluk-94 hariç, karotenoid ve protein miktarında kaphea kontrole göre değişim görülmemiştir. Sonuç olarak Sarıkız ve Sefaköy kaplıca sularının sulama suyu olarak kullanımı uygun değildir. Murat Dağı kaphea suyunun tuzlanma problemi olan topraklarda kullanılması bitki-toprak açısından uygun olabilir ve gelecekte tarla denemelerinin yapılmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Anahtar kelimeler: Kalsiyum, tuz stresinin iyileştirilmesi, kaplıca suyu, sulama suyu kalitesi.

THE EFFECTS OF THERMAL WATERS ON SEED GERMINATION, SEEDLING GROWTH, PIGMENT AND PROTEIN CONTENT IN WHEAT UNDER NaCl STRESS Çiğdem SEZGİN Biology Department, MSc thesis, 2001 Supervisor: Dr. Hülya ÖLÇER SUMMARY The effects of thermal waters on germination, seedling growth, leaf total chlorophyll, carotenoid and soluble proteins were investigated in two wheat cultivars (Triticum aesticum L. cv. Ataty-85 and cv. Kutluk-94) under salt stress. Sodium concentration in the Sarıkız, Sefaköy and Murat Mountain thermal waters were 25, 5.5 and 0.1 mM, and Ca** concentrations were 2.S, 3 and 11 mM, respectively. Wheat cultivars were exposed to thermal waters and Vi Hoagland control solution containing 0, 25, SO, 100 and ISO mM NaCl either for 4 or 14 days in a controlled environment. The germination of both wheat seeds was not effected by any thermal waters comparing with Hoagland controls. While Sarıkız termal water and NaCl treatments inhibited germination of Atay-85 only at 150 mM NaCl, they did not effect Kutluk-94. Sefaköy thermal water and NaCl treatments decreased germination of both cultivars only at 150 mM NaCl comparing with thermal controls. In contrast to other thermal waters, Murat Mountain thermal water and NaCl treatments did not effect the germination of both cultivars. Increase in Na+:Ca^ ratio by the addition of NaCl to the thermal waters and Vz Hoagland solution was inhibited seedling growth at the end öf 4. day. However, growth of both seedlings was improved by Murat Mountain thermal water having the lowest Na+:Ca++ ratio comparing with other thermal waters and Hoagland controls. Chlorophyll and carotenoid content in 14 days old Atay- 85 and Kutluk-94 seedlings were increased by Sarıkız and Sefaköy thermal water treatments. Protein content was increased in Atay-85 and not changed in Kutluk-94 comparing with Hoagland control. Chlorophyll, carotenoid and protein content in both cultivars were not changed by Murat Mountain thermal water comparing with Hoagland controls. In NaCl treatments, only Sarıkız thermal water decreased chlorophyll and carotenoid content comparing with thermal controls only in Atay-85 seedlings, while they were increased in Hoagland control seedlings. All thermal water and NaCl treatments, except Kutluk-94 supplied with Murat Mountain thermal water, did not effect carotenoid and protein content in both cultivars comparing with thermal controls. In conclusion, it is suggested that Sarıkız and Sefaköy thermal waters are not suitable for irrigation. Murat Mountain thermal water could be used in soils that have salinity problem and it is thought that field trials could be useful in the future. Key words: Calcium, amelioration of salt stress, thermal water, irrigation water quality