Balıkesir ve ilçelerindeki Atatürk anıtları ve tören alanlarının kentsel mekan organizasyonundaki rolü

Abstract

Önemli bir kişi ya da olayın, sonraki çağlarda da hatırlanması amacıyla kullanılan araçlardan biri olan anıtın, ülkemizde heykel biçiminde kentsel mekanlarda yer almasının temelleri Tanzimat Dönemine dayanır. Cumhuriyet Dönemiyle birlikte anıtların kullanımında büyük artış gözlenmektedir. Bunda yeni kurulmuş Cumhuriyetin yeni mimarlık anlayışı ve kentsel mekanı kullanma biçiminin değişmesi etkili olmuştur. Mekanların kimliğinin toplumsal kimlikle etkileşim halinde olması sebebiyle halkın bir araya gelip etkileşim içinde oldukları, kültürel ve sosyal aktarımda bulundukları meydan ve park gibi alanların tasarımına büyük önem verilmiştir. Bu tezde, törenlerin yapıldığı bu alanlar ile alanlardaki Atatürk anıtlarının, kentsel mekan organizasyonundaki rolü Balıkesir il merkezi ve ilçeleri üzerinden incelenmesi amaçlanmıştır. Tezin birinci bölümünde tezin konusu, amacı ve kapsamı hakkında genel bilgiler verilmiş, ikinci bölümde kent, mekan, kentsel mekan ve kimlik kavramlarının tanımları yapılmış, birbirleriyle olan ilişkileri incelenmiştir. Üçüncü bölümde Cumhuriyet Dönemi Kentleri başlığı altında Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e modernleşme ve kamusal mekan gibi konularda bilgiler verilmiştir. Dördüncü bölümde anıt ve heykel hakkındaki tanımlara yer verilmiş olup, bunların kamusal mekanlardaki kullanımı ve kimlik inşasında aldığı rolü irdelenmiştir. Alan çalışmasını içeren beşinci bölümde Balıkesir merkezi ve ilçelerinde Cumhuriyet dönemi ve sonrasında yapılmış olan tören alanlarıyla Atatürk anıtları, bu alanların ve anıtların kentsel kimliğin oluşumundaki etkileri, toplumla bütünleşme, yönlendirici olma, varoluşsal mekanın nitelikleri gibi konularla olan ilişkileri de incelenmiştir.

It is based on the Tanzimat period that the monument, is located in urban places in the form of sculpture in our country. There is a great increase in the use of monuments along with the Republican era. The new architectural concept of the newly established Republic and the change of the way of using the urban space became effective in this. The identity of the places is interacting with the social identity, so great importance has been attached to the design of the fields where the people come together and interact. In this thesis, it is aimed to examine the areas where the ceremonies are made and the Atatürk monuments in the areas, the role of the organization of the urban place in Balikesir. In the first part of the thesis, general information about the purpose and scope of the thesis is given and in the second part definitions of city, space, urban space and identity concepts are made and their relations with each other are examined. In the third chapter, under the heading of the republican period cities, information on the subjects such as the republican period architecture, the Ottoman Empire, the modernization of the republic and the public space were given. In the fourth chapter, definitions about monuments and sculptures are given and their use in public spaces and their role in identity construction are examined. In the fifth chapter, which contains the field work, Atatürk monuments were examined with the ceremony places which were built during and after the republican period in Balıkesir province center and districts. The effects of these areas and monuments on the formation of urban identity and their relation with issues such as integration with society, directing and qualities of existential space have been examined.