Köy enstitülerinin sosyolojik incelenmesi

Abstract

211 ÖZET Eğitim sorununa çözüm arayışları ve eğitim kurumlan aracılığıyla toplumsal sorunları çözümleyebilme çabası, Cumhuriyet 'ten önce de vardı; Cumhuriyet 'le birlikte de varoldu. Önce eğitmen projesi, daha sonra köy enstitüleri, geleneksel kurumların yerini almak üzere oluşturuldu Eğitim ilkeleri ile, geleneksel eğitim anlayışından farklı idi. Bu, üst yapısal öğelerde başlatılan devrimlerin bir uzantısı idi. Köy enstitüleri, yeni bir eğitim amlayışının ürünüdür. Aynı zamanda, dönemin koşullan içinde, toplumsal değişmenin başlatıcısı gibi düşünülmüştür. Ancak,beklenen 'toplumsal değişmenin ara a olma işlevini tam anlamıyla gerçekleştiremediği de belirtilmelidir. Kısaca, 'çağdaş eğitim kurumlan' olsalar da, köy enstitülerinin, toplumsal yapının geleneksel niteliğini değiştirebilmede etkileri sınırlı olmuştur. Bürokrat-aydın kesimin, köy enstitülerinin, kırsal kalkınmanın araa olmalan gibi özetlenebilecek amacı konusunda, idealist olmaları bir gerçektir. Bu, deşti rilmemelıdır. Çünkü, ekonomik alanda başlatılan atılımlar olmasına rağmen, ekonomik yapıyı dönüşütrebilmeye gücü yetmeyen bu kesim, pre-kapitalist toplumun özelliklerini kapitalist toplumun özelliklerine dönüştürme konusunda çaba göstermiştir ama, gerçekleştirilebilmesi ayndır Bununla, köy enstitüleri ile yapılanlar küçümsenmemektedir. Çünkü, köy enstitüleri; 1. Okuma-yazma bilenlerin oranının artmasında önemli katkı sağlamıştır. Okulsuz- öğretmensiz köylere çözüm sunmuştur. 2. İlkel tanmsal etkinlikler yerine, tarımda çeşitlenme, tanmsal tekniklerin kullanımı, bahçecilik, sebzecilik, ormancılık gibi alanlarda geliştirici yenilikler getirmiştir. 3. Yetiştirdiği öğretmenlerle (yetiştirilme süreci, kaynağı ve yetiştirilme koşullan) tüketici değil, üretici bireyler kazandırmıştır. 4. Tek parti döneminin ürünü, 'tepeden inme'ci, merkezden alınan kararlar doğrultusunda başlatılmış olmasına rağmen; bürokrasiyi azaltma eğiliminin, yaparak yaşayarak öğrenmenin, programlarında ve ders kitaplarının oluşturulmasında deneyimlerden yola çakılmasının ve öğrenci-ögretmen ilişkilerinde ve yönetim anlayışında demokratik uygulamalann olmasının da köy enstitülerinin farklı yanlan olduğu belirtilmelidir. Sonuçta, köy enstitüleri, şu noktalan vurgulamamız gereken, önemli bir deneyimdir: 1. Maddi ve manevi öğelerin uyumu: Eğitim kurumu, toplumsal yapıya ve koşullara uygun olmalıdır. Kalkınma, maddi ve manevi kalkınma olarak anlaşılmalıdır. 2. Eğitim politikalan.siyasal kadrolara bağımlı olamamalıdır. Halkın isteyip istemediğine bakılmaksızın açılan, varlığı siyasal otoritenin açma ve kapatma karan ile belirlenen ve bu nedenle kısa ömürlü olan köy enstitüleri için, şu benzetme yapılabilir: Ana rahminde uygun ortamı bulamadığı için erken doğan ya da 'düşük' olan cenin. Halka rağmen halk için halk yararına olacağını düşünerek; yaşasaydı bu çocuk 'şöyle' olurdu biçimdeki bir tartışma da gereksizdir.

212 ABSTRACT The struggle to solve the problems of the country through educational institutions existed both before and after the Republican period. The so-called `educationist's project`, `village institutions` were founded to substitute for traditional establishments The principles of new concept of education were different from those of the traditional, which was an extension of the revolution launched by superstructural factors The village institutions were part of them, imagined to become the launcher of social change. However, the village institutions, contemporary as they were, did not fully succeed in the transformation of the social structure. It is no doubt that both bureaucracy and intelligentsia viewed this new phenomenon idealistically. They hoped that those institutions would transform the characteristics of the pre-capitalist society into those of the capitalist, which, however, failed. Essentially, the village institutions contributed to and aimed at the following; 1. The rise of literacy. It provided a solution for villages without schools and teachers 2. To substitute for primitive agricultural activities, it introduced novelties in forestation, gardening, keeping orchards; variety of means and technical tools in overall agriculture. 3. By means of the teachers they trained, he aimed at the up-bringing of productive, and not consumptive individuals 4. In the one-party era, it relatively contributed to the democratization of the state government, relations between the educators and the education etc. One must finally dwell upon the following factors: 1. The accordance of both spiritual and material elements. Development should be considered in both material and spiritual realms. 2. The educational policies should not be dependent on mercurial political fluctuations.. Perhaps, one could explain this by a metaphor: the village institutions are like premature or aborted fetus in mothers which failed to fully materialize because of lack of suitable ambiance. It is no sense to speculate about it by `ifs` and `buts.`