Bütünleşme hareketleri ve kooperatif işletmelerine etkileri

Abstract

VI ÖZET Bu çalışmada bütünleşme hareketlerinin kooperatif işletmelere etkisi çeşitli açılardan incelenmiştir. Bütünleşme hareketleri uluslararası ve firmalar düzeyinde olmak üzere iki düzeyde ele alınmıştır. Özellikle firmalar düzeyinde bütünleşme hareketleri büyük ölçekli işletmeler oluşturmuştur. Bu oluşum piyasadaki eksik rekabet olgusunu güçlendirirken küçük ölçekli işletmeleri ve özellikle kooperatiflerin faaliyetlerini olumsuz bir şekilde etkilemiştir. Piyasalardaki bütünleşme hareketleri ortakları için bir rasyonelleştirme aracı olan kooperatiflerin ekonomik ve sosyal etkisini azaltmıştır. Bütünleşme hareketlerinin kooperatifler üzerindeki etkisi iki yönlüdür: İlk olarak kooperatiflerin piyasa ile ekonomik ilişkilerinde, ikinci olarak içsel yapılan üzerinde. Kapalı bir ekonomik sistemde geleneksel kooperatifler sadece ortaklar arasında ekonomik ilişkiler geliştirmiştir. Kooperatifler bütünleşerek büyük ölçekli faaliyetlere ulaşmışlar ve rekabet piyasasında aktif işletmeler olmayı başarmıştır.. Bu süreçte kooperatifler aynı zamanda ortak dışı ilişkiler geliştirmişler ve organizasyon yapılarını genişletmiştir. Bunun yanında yapısal problemlerin üstesinden gelmek için kooperatif ilkeleri yeniden gözden geçirilmiş, özellikle `demokratik yönetim` ilkesi daha geniş bir perspektif ile yorumlanmıştır. Bu bağlamda doğrudan demokrasi yerine temsili demokrasi uygulanmıştır. Sermaye problemlerinin bir sebebi olarak kabul edilen `sermayeye sınırlı faiz verilmesi` ilkesi mutlak bir ilke olmaktan çıkarılarak, `ortakların ekonomik katılımı` ilkesi içinde değerlendirilmiştir. Birim kooperatifler amaçlarını gerçekleştiremedikleri için `kooperatifler arası işbirliği` ilkesi geliştirilmiştir. Bu ilkenin bir sonucu olarak kooperatifler hem yatay hem de dikey bütünleşmeyi gerçekleştirerek dikey piyasa kanalına katılacak bir konuma ulaşmıştır. Sonuç olarak kooperatiflerin piyasadaki değişimler karşısında gösterdikleri gelişmeler onların esnek ve dinamik örgütsel yapılarının bulunduğunu ve kooperatiflerin rekabet piyasasının önemli araçları olduklarını ortaya koymuştur.

VII SUMMARY In this study the effects of integration activities on co-operatives have been examined in various aspects. The integration activities have been analysed in two levels, that is, international and firm level. Especially at the firm level the integration activities have formed large scale enterprises. While strengthening the imperfect competitive fact in markets this formation have affected the small scale of enterprises and especially co operatives negatively. Integration movement in markets have reduced the economic and social efficiency of co-operatives which are means of rationalization for their members. This has brought about structural changes. The effects of integration activities on co operatives have two aspects: firstly, on the economic relation of co-operatives with market; secondly on the inner structure of co-operatives. In a closed economic system traditional co-operatives have only developed the economic relation between members and co-operatives. As a result of co-operative integration which caused large scale activities, co-operatives have achieved to be active enterprises in competitive market. In this process, the co-operatives have also developed relations with non-co-operative member and the structure of co-operative organization has been extended. Besides, to tackle structural problem, the principles of co-operatives have been rewieved, especially `the democratic management` principle has been interpreted with a large perspective. In this respect, representative democracy has been implemented instead of the direct democracy. Meanwhile co-operatives have reorganized their management structure and employed professional managers in order to compete with the firms. The principle of `limited return on share capital` which is regarded as a cause of capital problems is no longer considered an absolute principle and accounted in the `member economic participation` principle. Since unit co-operatives are not able to achieve their goals, the principle `co-operation among co-operatives` has been developed. As a consequence of that principle, realizing both horizontal and vertical integration co operatives have come up with a position to participate in vertical market channels. Their response to the changes in market indicates that co-operatives have flexible and dynamic organizational structure and they are significiant instruments of competitive market.