Baskı gruplarının gelişim süreçleri ve Türkiye`de baskı gruplarının genel bir değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Çalışmanın ilk üç bölümünde baskı gruplarının tanımlanması, kökeni, sınıflandırılması incelenmiştir. Ondan sonra diğer gruplarla karşılaştırılması, işlevleri, etkileme alanları ve kullandıkları metodlar ele alınmıştır. Sanayi devriminden sonra devletin görevlerinde artış olmuştur. Bundan dolayı devlet toplumda her alana el atmıştır. Bu durumda toplumsal yapıdaki güçler harekete geçmeye ve bu yönde örgütlenmeye başladılar. Bunun yanında sanayi devriminin gerektirdiği yeni toplumsal örgütlenme biçimi ve karmaşık ekonomik yapı artık birey- iktidar diyalogundan çok, bu yeni ortama uygun olarak ortaya çıkan iş bölümünün doğurduğu gruplar ile iktidar arasında bir diyalogun kurulmasını zorunlu kılmıştır. Böylece baskı gruplarının gerçek kişiliklerine sanayi devrimiyle birlikte kavuştukları söylenebilir. Baskı gruplarıyla menfaat grupları kavramlarının anlamı ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre değişiklik gösterir. Baskı grupları benzer faaliyetlerinden dolayı siyasi partilerle, lobilerle ve menfaat gruplarıyla karıştırılmaktadırlar. Siyasal partiler iktidara gelmeyi hedefledikleri halde baskı gruplarının böyle bir amacı yoktur. Öte yandan baskı gruplarında amaç ön planda iken lobilerde yöntem ön plandadır. Baskı gruplarının örgütlenme ve bilinçlilik yönünden menfaat gruplarından ayrıldığı söylenebilir. Baskı grupları kendi amaçları doğrultusunda yasamaya kanun çıkarma konusunda etki etmeye çalışırlar. Bunun yanında kendi aleyhlerine olan kanunları önlemeye veya geciktirmeye çalışırlar. Bütün bunlar baskı gruplarının güçlerini ve etkililiğini ifade etmektedir. Baskı gruplarının toplumdaki belli başlı işlevleri, iletişim, denetim, meşrulaştırma, temsil ve siyasal toplumsallaştırmayı artırma işlevi olarak bilinir. Baskı grupları kuruluş amaçları doğrultusunda yasama, yürütme ve yargı yanında bürokrasi ve kamuoyu üzerinde de etkili olmaya çalışırlar. Bu kurumları etkilemek için de ikna, tehdit, para, sabotaj gibi metodlar yanında daha şiddetli ve yasal olmayan araçları da kullanırlar. Çalışmanın dördüncü ve son bölümünde baskı gruplarının Türkiye'deki durumu genel olarak değerlendirilmiştir. Osmanlı İmparatorluğunda batılı anlamda baskı grupları meşrutiyetten sonra ortaya çıkmaya başlamıştır. Cumhuriyetin kurulmasından sonra tek parti iktidarında baskı grupları gelişememişlerdir fakat bu gibi gruplar çok partili dönemin getirdiği özgürlük ortamından faydalanarak gelişme fırsatı bulmuşlardır. Baskı gruplarının demokratik düzen için faydalı yapılar olması, bu tür grupların faaliyetlerinin kanunlarla düzenlenmesine bağlıdır.

ABSTRACT In the first three chapters of study, the definition, the roots and the classification of pressure groups have been studied. Then comparison of pressure groups with other groups, the functions and the affection fields of them and the methods of pressure groups are evaluated. After Industrial Revolution, the tasks of state has increased. Thus the state has interfered to every section of society. In this situation, the power centers in the social structure started to activite and have been organized. Meanwhile new shape of social organization and complex economic structure which were required by Industrial Revolution have been forced the dialog between groups and government more than that of between individual and government. Accordingly, it can be said that the pressure groups reached their real forms with Industrial Revolution. The meaning of pressure groups and interest groups change according to development level of countries. Because of the similar activities, pressure groups have been interfered with political parties, lobbies and interest groups. Although political parties aim to come into power, pressure groups have no aim like this. While the pressure groups have focused to achieve their aims, lobbies have intensified on methods and tecniques. It can be said that pressure groups have seperated from interest groups in point of organization and consciousness. Pressure groups have tried to effect legislation to enact law with parallel to their aims. Besides that they have tried to prevent or have delayed laws which are against their aims. All of these have proven power and effectiveness of pressure groups. The function of pressure groups in the society have been known as communication, control, legitimacy, representation and the function of expanding political socialization. In the way of establishement aims, pressure groups have affected legislation, executive, judiciary, bureaucracy and public opinion. To effect them they have used some methods like persuasion, threat, money, sabotage and the other illegal ways. In the fourth and last chapter of study, the general situation of pressure groups in Turkey are evaluated. Firstly, in the modern meaning, pressure groups have emerged in Ottoman Empire at the period of constitutional monarchy. After establishement of Rebuplic, pressure groups didn't develop during single party in power however in the period of multi party because of given liberties they have found way to develop. The last word, in democracies the activities of pressure groups arrange with laws, so that they become useful structures for democratic system.