Gümrük Birliği ortamında küçük ve orta boy işletmelerin finansal sorunları, devletçe desteklenmeleri ve Tokat ilinde bir uugulama

Abstract

ÖZET Avrupa Birliği ile Türkiye arasında imzalanan ve Avrupa Birliği'ne tam üyeliğe hazırlık olarak kabul edilen Gümrük Birliği karan, Ocak 1996'da yürürlüğe girmiştir. Bu karar ile, Avrupa Birliği'ne üye ülkelerden yapılacak ithalatta gümrük vergileri sıfırlanmış, üçüncü ülkelerden yapılacak ithalattaki oranlar ise Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) hadlerine indirilmiştir.Öte yandan bu karar ile Türkiye, Avrupa Birliği'nin ticaret, rekabet politikalarına ve standartlar konusundaki mevzuatlarına uyum gösterme yükümlülüğünü kabul etmiştir. Gümrük Birliği sonucunda ithal malların gümrüksüz veya düşük oranda vergilendirilerek Türkiye'ye girmesi bu mallara talebi arttıracaktır.Bu durum ise, işletmelerimizi özellikle de küçük ve orta boy işletmeleri (KOBİ) olumsuz yönde etkileyecektir. Çünkü ülkemizdeki KOBİ'lerin, Avrupalı rakiplerine nazaran finansal imkanları çok daha düşük düzeydedir. Avrupa Birliği'ne üye ülke KOBİ'Ieri, Birlik fonlarından yapılan toplam yardımların % 10'unu almaktadırlar.Bunun yanısıra bir de her ülkenin kendi işletmelerine yaptıkları yardımları dikkate aldığımızda, ülkemizdeki KOBİ'lerin Avrupalı rakipleriyle rekabet edebilmeleri oldukça güçtür. Çünkü Türkiye'de, henüz Gümrük Birliği ile canlılık kazanan KOBİ teşvik ve destek çalışmaları, halen yetersizdir. KOB İ 'lere önemli ölçüde finansal destek verdiği ileri sürülen tek banka Halkbank'tır.Ancak bu bankanın verdiği kredilerin faiz oranlarının yüksek oluşundan dolayı işletmelerin kredi kullanım oranlan çok düşüktür.Nitekim Türkiye'de KOBİ'lerin kredilerden aldığı pay sadece % 4'tür. Ülkemizdeki tüm işletmelerin % 99.6'sını oluşturan KOBİ'lerin, Gümrük Birliği ile gelen yoğun rekabet ortamına dayanabilmeleri ve etkin çalışabilmeleri içinyapılması gereken en önemli şey, onlara finansal destek sağlamaktır. Aksi halde bu işletmelerin çoğu batma tehlikesi ile karşı karşıya kalacaktır. Bu çalışma üç bölümü teorik, bir bölümü ise uygulama olmak üzere toplam dört bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde, Avrupa Birliği ve Tek Pazar kavramı, gümrük birliği kavramı ve AT'nda işleyişi ele alınmıştır. Ayrıca Ankara Anlaşması'ndan bu güne Türkiye'nin gümrük birliği süreci hakkında açıklamalar yapılmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde, Avrupa Birliğinde 'KOBİ'lerin tanımı, önemi, sorunları incelenmiş, ayrıca KOBİ'lere yönelik politikalar 've destekler hakkında bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Üye ülkeler bazında KOBİ Merin aldığı teşvik ve destekler konusunda Almanya ayrıntılı olarak, diğer ülkeler ise genel hatlarıyla incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Türkiye'de KOBİ'lerin tanımı, önemi ve sorunları incelenerek, KOBİ'lere yönelik teşvik ve destekler hakkında bilgiler sunulmaya çalışılmıştır.Öte yandan KOBİ'lerin teşvikinde Almanya-Türkiye ve devlet yardımlarında AB-Türkiye karşılaştırmalarına yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise Tokat'taki KOBİ'lerin mevcut durumlarını, sorunlarını, ihtiyaçlarını ve beklentilerini tesbit etmek amacıyla yapılan anketin sonuçlan değerlendirilmeye çalışılmıştır.Bu tesbitler ve değerlendirmeler ışığında KOBİ'lerin durumlarını iyileştirme yönünde bazı önerilerde bulunulmuştur.

III SUMMARY Customs Union Decision, which was signed between European Union (EU) and Turkey and regarded as the preperation step of Turkey's acceptance to EU, took effect in January 1996. This decision has caused removing the customs tax for the import of goods from the EU members.Another outome of this Decision was the lowering of import ratios to the Common Customs Tariff (CCT) in the cause of importation from the third countries.And also this Decision caused Turkey to accept to comply with the regulations of the EU related to the commerce, competition, politics and standard issues. The entrance of import goods into Turkey without customs taxation or with low customs taxation after the Customs Union (CU) will increase the demand for these goods.This situation in turn will affect negatively especially the small and middle-sized enterprises (SME).This is due to the fact that the financial sources of Turkish SMEs are much more limited than those of the European competitors. The SMEs of the countries that are members of the EU receive 10% of the total money provided by the Union funds as aid. In addition, each country helps its SMEs which makes it difficult for the Turkish SMEs to compete with the European competitors.This is beceause of the fact that the encouragement and support efforts for the SMEs in Turkey which was started to improve after the Customs Union is still insufficent.Halkbank in Turkey is the only bank which supports the SMEs financially effectively. Nevertheless, since the ratio interest of the credits that this bank offers is very high, the enterprises can not use these credits. SMEs in Turkey use only the 4% of the credits. SMEs constitute the 99.6% of all the enterprises in Turkey, so the most important thing to be done for the SMEs is to support them financially in order thatIV they can survive in the competition, a result of CU, and work effectively. Otherwise, these enterprises will face the danger of bank ruptcy. This study consisted of four parts: three therotical parts and an application part. In the first part the following issues were investigated: the concept of European Union, Common Market and its application, the concept of Customs Union and its function in the EU. In addition, Turkey's Customs Union history since the Ankara Agreement were studied. In the second part the definition of SMEs in the EU, their importance and problems in these countries were studied. In addition, the information about the policies and encouragements and supports for the SMEs were given. In the countries that are members of the EU ; Germany was investigated with all details on the subject of encouragements and supports for the SMEs. The other countries were investigated in general. In the third part the definition, importance and problems of the SMEs in Turkey were investigated and the information about the encouragements and supports for the SMEs were given. In spite of this; comparisons between the SMEs in Germany-Turkey and those in the EU member countries related to the supports were made. In the fourth part the results and evaluations of a questionnaire which was administered to determine the present situation, problems, needs, and expectations of the SMEs in Tokat were given.In the light of these evaluations some recommendations were made to improve the position of the SMEs.