İslam Hukuk metodolojisinde sahabi sözünün hukuki değeri

Abstract

ÖZET Hz. Muhammed (s.a.v.)'i müslüman olarak gören, O'nun sohbetinde bulunan ya da O'nunla gazveye katılan ve mümin olarak ölen kimselere sahâbî denilmiştir. Sahâbîler Allah tarafından övülmüş, insanlar için güzel örnekler taşıdıkları Peygamber tarafından haber verilmiştir. İslâmî ilimler için vazgeçilmez bir kaynak olan, bu seçkin topluluğun söz ve uygulamaları daha sonra gelen kuşaklar için önemli bir referanstır. İslâmî ilimler içerisinde bu kadar önemli bir yere sahip olan sahâbilerin sözlerinin hukukî değeri araştırmamızın konusunu oluşturmaktadır. Araştırmalarımız sonucunda yaptığımız tesbitleri kısaca şöyle ifade edebiliriz. Bir sahâbînin görüşünün diğer bir sahâbî için hüccet olmadığı konusunda bütün İslam alimlerinin ittifakı vardır. Sahâbîlerin icmâı olarak adlandırılan söz ve uygulamaları müminler için bir hüccettir. Hüccet olmadığı yönünde bazı aykırı görüşler kabul görmemiştir. Sahâbîlerin kendi aralarında çeşitli konularda ihtilaf etmeleri mümkündür. Bu ihtilafların ortaya çıkmış olması onların fikirlerini özgürce ortaya koyduklarının bir göstergesi olarak kabul edilmiştir. Sahâbîler Kur'an ve sünnet ışığında ictihad etmişler ve bu kurumun geliştirilmesini teşvik etmişlerdir. Sahâbîlerin yaptıkları ictihadlarla ilgili bir çok örneğe rastlamak mümkündür. Sahâbîlerin açtığı bu çığır daha sonra gelen kuşaklara cesaret vermiştir. Sahâbî sözleri önde gelen mezhep imamları tarafından hüccet olarak kabul edilmiştir. Çoğunluk usûlcüler sahâbî sözünü fer'î bir delil olarak İslam Hukuk Metodolojisinde deliller konusu içerisinde değerlendirmişlerdir.

ABSTRACT The term of `Sahâbî` (a companion of prophet Muhammad) is used for the people who, being muslims, saw the Prophet( peace be upon him), attended his conversation and accompanied him when he carried out a military expedition and died as belivers. The companions are praised by Allah. Their words and acts have been an indispensable source for the Islamic Sciences and an important reference for the following generations. The legal value of the words of the companions which have such an important place in the Islamic Sciences constitutes the subject of our study. We can state the findings that we have reached at the end of the study as follows: There is an agreement among all the muslini scholars (hat die view of a companion is not an evidence for another companion. The words and applications of the companions called `icma`' (the unanimous resolution of the companions) are evidences for all muslims. A few advers views against this view are not acceptable. It is possible for the companions to differ in opinion between them about variosus subjects. The emergence of these controversies is accepted as a sign of their putting forward their thoughts freely. Their words are accepted as evidences by the prominent imams of the Islamic sects (madhâib). Most of the scholars dealing with the foundations of the Islamic jurisprudence considered and evaluated tlje companions words in the subject of evidences as a subsidary proof in the methodology of Islamic jurisprudence.