Kur`an-ı Kerim`de hikmet kavramı

Abstract

Hikmet kelimesi, ıslah etmek maksadıyla her türlü akılsızlık, cehalet ve fesattan alıkoymak, sakındırmak anlamına gelmektedir. Istılahda ise, eşyayı/nesneyi yerli yerine koyma veya aklım olayların sebeb-sonuç ilişkisini doğru kurup hükme varmada isabetli kullanan insanlara has elde edilen yönlendirici bilgidir. Hikmet kavramı dilimizde sıkça kullanılan kavramlardandır. Kökeni Arapça olmakla birlikte, Türkçe'de de kelime anlamına yakın bir anlamda kullanılmaktadır.Bu kullanımlarda farklı manalar yüklenilmektedir. Bundan dolayı kavramın anlamı anlaşılmaz ve ittifak edilemeyecek bir boyut arzetmektedir. Bu belirsizliği asgariye indirmek ve anlam boyutlarını belirlemek amacıyla hikmet kavramım seçtik. Araştırmamızın birinci bölümünde hikmet kavramının sözlük ve terim anlamını ele aldık. Edebiyatın bir türü olan cahiliyye şiirinde nasıl kullanıldığım belirlemeye çalıştık. Kavramın terim anlamında şimdiye kadar yapılan tanımlan verdik ayrıca hikmetin tarihinden de kısaca bahsettik. Hikmet kavramı tüm isimleri kapsadığından dolayı islami ilimlerle ilişkisine değinerek müslüman filozofların görüşlerine yer verdi.İkinci bölümde bir ilim olarak hikmetin çeşitlerini teorik ve pratik esaslarım açıklamaya çalıştık. İnsanın hikmeti elde etme çabasında baş vuracağı kaynaklan hakkında bilgi verdik.Üçüncü bölümde ise araştırmamızın mihverini oluşturan Kur'an'da hikmet kavramına ayırdık.Bu bölümde önce hikmet kavramı ile yakın anlam alanına sahip kavramları açıkladık.İkinci olarak da zıt anlam alanına giren kavramları açıkladık.Üçüncü alt başlıkta ise Kur'an'da hikmetinden bahsedilen varlıklara değindik.Son başlıkta hikmet kelimesinin Kur'an'ı Kerim'de hangi anlamlarda kullanıldığını, müfessirlerin yaptığı açıklamaları verdikten sonra hadislerde hikmetin hangi unsurlarından bahsedildiğini açıkladık. Sonuçta hikmet kavramının anlam çerçevesini çizdik. Bundan sonra yapılacak geniş araştırmalar için bir yol göstericilik gayesini güttük.Bu araştırma anlayışından ayrı olarak insanın hikmet üzere nasıl yaşaması gerektiği konusuna da vurgu yaptık.Bireysel ve toplumsal mutluluğun hikmetli insan tipi yetiştirmekten geçtiğini gördük. Eğer bundan nasiplenebildiysek bizim için en büyük mutluluk olacaktır.

The word `hikmet` (wisdom) means to avoid from unreasonability, ignorance and sedition in order to corred, with its dictionary meaning. Terminologically it is replacing the object correctly or a special directive knowledge which belongs to the people who decide rightly by using the reason-result deterministic relation. `Hikmet` is used commenly in our language. Though its origin ise Arabish, it is used in Turkish nearly with the same meaning. Different meanings may be aimed with the term. There fore there isn't a single or a common meaning given to the word. To clear this uncertainity and to determine the different aspects of the words meaning we chose the mentioned word. In the first chapter of the study we exomined the dictonory and terminological meaning of the word. First we tired to determine its pasition at `Cahiliyye poem`, we gave the definitions about the terminological meaning of the word, as well as a brief history of `hikmet`. Since `hikmet` is related with all the disciplines, we searched its relation with Islamic. Sciences and we examined the ideas of the muslim philosophers. Ind the second chapter we studied the parts of the `hikmet` as a science and we gave a brief explanationof theoritical and practical principles of the term. We told about the resources which people would use to reach the `hikmet`. The third chapter is about the `hikmet` in the Holy Quran` which is regorded as the focus of the study. In this chapter firstly we explained the term `hikmet` and other terms related with it. Secondly we studied the opposite meaned terms. Thirdly we searched the `beings` which are thought to have the fact `hikmet`. In the last chapter, after giving the explanations of the interpretators, we studied the different meanings of the term in the Quran and the principles emphasized in the term in the `Hadis` of the messanger.In conclusion we drew a framework foe the meaning of the `hikmet`. We aimed to lead the future studies. Besides, the question `how to live in the light of the hikmet` tiried to be answered. We reached the conclusion that the personel and societal hoppiness is related with the fact `man with hikmet`. If we could teke same lessons from the study, this would be enough to gratify.