Türkiye`de 1980 sonrası iç devlet borçlarının makro ekonomik etkileri

Abstract

ÖZET Devlet borçlan, alınışındaki serbesti, vadeleri ve kaynakları bakımından olmak üzere üç kışıma ayrılmaktadır. Devlet borçlarının yönetimi ise, olağan ve olağanüstü olmak üzere iki kısımda incelenmektedir. Devletin hem dış hem de iç borçlarının ekonomi üzerinde meydana getirdiği bazı etkileri vardır. Bu kapsamda iç borçların etkileri, ekonomik denge, ekonomik büyüme ve gelişme ile gelir dağılımı bakımından ele alınarak incelenmektedir. Bu çalışmada 1981-1994 döneminde Türkiye'nin iç devlet borçlan ve bunlara karşılık ödenen faizler, hem nominal hem de reel olarak artmıştır. İç borçlardaki bu artışlar, bazı makro ekonomik büyüklükleri (toplam tüketim, para arzı, enflasyon, kalkınma ve gelir dağılımı) etkilemiştir. Türkiye'nin iç borçlarındaki artışlara paralel olarak devletin cari harcamaları da artmıştır. Devletin cari harcamalarındaki artışlar, doğrudan toplam tüketime yansımıştır. İç borç artışları aynı zamanda Türkiye'deki para arzını da artırmıştır. Para arzındaki bu artışta; Merkez Bankası'ndan ve diğer bankalardan yapılan borçlanmaların payı daha fazla olmuştur. Devletin iç piyasadan borçlanması, enflasyonist etkileri artırmıştır. Bu artışlardaki en önemli faktör, iç borçlanma nedeniyle artan para arzıdır. Devletin iç piyasadan borçlandığı paralan, çeşitli harcamalarının finansmanında kullanması da enflasyonun artmasına yol açmıştır. İç borçların ekonomik etkileri, yatırımlarda meydana gelen değişmeler araştırılarak elde edilmeye çalışılmıştır. Türkiye'deki iç devlet borçlarının toplam yatırımları olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. Son olarak iç devlet borçlarının gelir dağılımı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Buradan çıkan sonuç, iç borç artışlarına paralel olarak gelir dağılımının bozulmasıdır. Bu bozulmadaki en önemli pay, tahvil sahiplerine yapılan yüksek faiz ödemeleridir.

II SUMMARY State debt can be investigated in three group in terms of its source, its term and its freedom to take. The control of state debt can be divided into two groups; normal and abnormal. State internal debt has effect on economy as well as external debt. Internal debt effects, economic balance, development and income distribution. In this study, in 1981-1994 period, Turkey's internal debt and interests paid for that has increased both of really and nominally. This inrease of internal debt has effected macro economic parameters (total comsumption, inflation, money supply, economic development and income distribution). Turkey's internal debt has raised current spending. The increase in current spending directly effects total comsumption.- Increases in internal debt has increased money supply. The portion of Central Bank and other banks in this money supply is higher. Internal debt has inflationary effects. The increase in money supply also causes inflationary effects. In addition, inflation has increased since government has used this money in current spending. The effects of internal debt on economic development has been investigated by searching changes in investments. The result has shown that internal debt has negative effects on state and private investments. Finally, the effects of internal debt on income distribution has been investigated. This showed that income distribution goes out of balance if internal debt raises. The reason for that is high interest rate for state stock share.