İstihdamın sosyo-ekonomik analizi -Ceyhan BOTAŞ örneği-

Abstract

ÖZET İstihdam konusunda bir çok araştırma yapılmıştır. Ancak bu araştırmalar genellikle istihdamın ekonomik yönünü ilgilendiren ve bu yönü kendisine konu edinen araştırmalardır. Bu araştırmalarda emeğim işverene hasreden, üreten, tüketen, sorunları yada beklentileri olan bir varlık olarak iş akdi ile çalışan işçilerin durumlarına hemen hemen hiç değinilmediği görülmüştür. Bu eksikliklerin giderilebilmesi ise işyeri düzeyinde teorik ve pratik anlamda bir sosyo-ekonomik analizin yapılmasına bağlıdır. Yapılan uygulamalı çalışmayla, araştırma yapılan işyerinde kadın istihdamının genel oranların altında kaldığı görülmüştür. İşyerinde orta yaş nüfus istihdam edilmektedir. Bu nedenle evlilik oram yüksek çıkmıştır. İstihdam olanaklarından, ilçe ve köyde doğanların büyük oranda yararlandıkları gözlemlenmiştir. Aynı zamanda bir hizmet akdine dayalı olarak çalışanların sayıca artmaktadır. Aile tipinde değişiklik, hane halkı sayısında bir küçülme olduğu görülmektedir. Türkiye' deki işgücü istihdamına göre nispeten işgücünün eğitim oranın yüksek olduğu tespit edilmiştir. Çalışanlar eğitimi, bir sosyal sınıf atlama aracı olarak görmektedirler. Çalışanların çocuklarının eğitimine önem vermektedirler. Çalışanların çoğunluğunun eşleri çalışmamaktadır. İşçiler işe bir tavsi veya arcı olmadan girilemeyeceğini ifade etmektedirler. Aile'de bakıma muhtaç yaşlı ana baba, sakatlar... aile dışına itilmemektedir. İşçi ailelerinin en büyük sorunları ekonomik karakterlidir. Çalışanlar kendilerini ekonomik anlamda orta halli bir aile olarak düşündükleri görülmüştür. Ailede ek iş yapanların sayısı çok azdır. Elde edilen gelirin büyük kısmı yiyeceğe harcanmaktadır. Bunu giyecek ve sağlık takip etmektedir. Dayanıklı tüketim eşyalarının çoğuna sahiptirler. Tasarruf oram çok düşük olarak tespit edilmiştir. Yapılan tasarruf döviz veya altın olarak değerlendirilmektedir. Çalışanlar, işyeri çalışma koşullarından büyük oranda memnun oldukları tespit edilmiştir. Sendika büyük oranda yetersiz bulunmaktadır. Çalışma şekilleri konusunda bilgi sahibi değillerdir. Sağlık sorunları özel muayenehanelere gidilerek çözülmeyeçalışılmaktadır. Genellikle yıllık izinleri doğdukları yörede geçirmektedirler. Belirli aralıklarla gazete alanların sayısı hayli yüksektir. Yüksek bir oran Televizyon haberlerini ve haber programlarını izlemektedir. Böylece, çalışanlarda vasıf ve eğitim düzeyinin yüksekliği, KİT' lere eleman alımında, siyasal baskıların etkisinin büyük olduğu, istihdamla bireylerin sosyal ve ekonomik olarak bir değişime girdikleri tespit edilmiştir. XI

SUMMARY A lot of research has been made on employement so far. However this investigations are usually dealing with the economic aspect of employement. In these Investigations, it can be seen that almost nothing is said about workers, state who working under a contract, dedicate their labour to the employer, who produce, consumer and have problems or expectations. To do away with this shortcomings a theoritical and practical a socio-economic analysis on the workplace level has to be carried out. In the applied research which was performed, it was olso served that women employement in the investigated workplaced was below general rates, middle-aged people are employed in the workplace. For mis reason, the rate of married people was high. ît has been observed that many of the people born in the district or village were employed. At the same time, the number of employees working under a service contract is increasing. ît has been noted that family type changed, and the number of family members decreased. It has further been observed that compared to employees in Turkey the educations level was high. The workers see educations as a means to rise to an upper social class. Their children's education is important for mem. Most of the workers spouses don't work. The analysis point out that to get a workplace you have to have a refer or a mediator. Old, disabled etc. family members who need of care aren't expelled out of the family. The most significant problems of worker families are of economic nature. Workers have been observed to regard themselves as a middle class families in the economic sense. There are few members in the family who have additional jobs. The greatest part of income is spent upon food. Food is followed by clothing and health. These posses most of household appliances. Serving have been noted be very low. Servings are invested on forgein exchange and gold. Workers are generally satisfied with working condotions. The union is largely regared as insufficiant. They ar disinformed about working forms. Healt problems are tried to be solved by going private surgeries. They usually spent their yearly holidays at the xnplaces wher they born. The member of people who buy newspapers at certain intervalls is guite high. A lot of them watch TV news and news programs. In this way, it has been determined that workers qualification and education is high, that political pressure plays a great roles in recruiting staff to Public Enterprices, that individuals change socially and economically after being employed. Xffl