Madencilikte çevreye duyarlı patlatma tasarımı programı

Abstract

ivMADENCİLİKTE ÇEVREYE DUYARLI PATLATMA TASARIMI PROGRAMIİsmail TopalMaden Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi, 2004Tez Danışmanı: Prof.Dr. Birol ELEVLİÖZETBu çalışmada, açık maden işletmelerinde kaya gevşetme amaçlı olarak uygulanan delmeve patlatma işlemleri sonucunda oluşan çevresel etkilerden en önemlisi olan yer sarsıntılarının,patlatma öncesinde tahmin edilebilmesi için bir bilgisayar programı geliştirilmiştir.Programın geliştirilebilmesi için, yapılan literatür araştırması sonucu, bu konudageliştirilmiş ve literatürde kabul görmüş bazı formüllere ulaşılmıştır. Ancak bu formüllerinkullanılabilmesi için her sahaya özel, sahanın pek çok jeolojik ve jeofiziksel özellikleriniyansıtan saha sabitlerinin tespit edilmesi gerekmektedir. Saha sabitlerinin, işletme koşullarındaayrıntılı çalışmalar yapılarak tespit edilmesi, güç ve zaman alıcı işlemler gerektirmektedir.Söz konusu bu güçlüğü ortadan kaldırması ve titreşim tahmininin pratik bir şekilde herpatlatma işlemi öncesinde yapabilmesi için, geliştirilen bilgisayar yazılımında, daha öncekiyapılan kontrollü patlatma işlemlerinin sonuçlarından yararlanılarak, her sahaya özel sahasabitleri regresyon ve korelasyon analizleri ile tespit edilmekte ve bu sabitlerden faydalanarak,literatürde kabul görmüş tahmin formüllerine göre, patlatma öncesinde sarsıntı tahmini veoluşması istenen sarsıntı miktarına göre gecikme aralığı başına kullanılabilecek maksimumpatlayıcı madde miktarı hesapları yapılabilmektedir.Anahtar Kelimeler : Patlatmanın Çevresel Etkileri, Regresyon ve Korelasyon Analizleri, YerSarsıntılarının Tahmin Edilmesi.

vENVIRONMENTALLY SENSITIVE BLASTING DESING PROGRAM FOR MININGOPERATIONSİsmail TOPALMining Engineering, M.Sc. Thesis, 2004Thesis Supervisor: Prof.Dr. Birol ELEVLİSUMMARYIn this study, a computer program was developed in order to estimate ground vibrationswhich are the most important environmental effects occurring as a result of drilling and blastingoperations carried out to slacken rocks in open pit mining before blasting.In order to develop this computer program commonly accepted formulas related to thesubject is reached as a result of literature research. But to use these formulas, the area constantsreflecting the geological and geophysical characteristics particular to that area need to bedetermined.Determination of area constants by carrying out detailed analysis under miningconditions requires difficult and time consuming process. To overcome this difficulty and tomake vibration estimation practically before each blasting operation, area constants of each areaare determined using regression and correlation analysis by benefiting from the results ofprevious controlled blasting operations. With the help of these constants, according tocommonly accepted formulas, the maximum amount of explosive material that can be utilizedper delay with respect to vibration estimation and the desired vibration level can be calculated.Key Words : Earth Vibration Estimation, Environmental Effects of Blasting, Regression andCorrelation Analysis