Kütahya bölgesi kömürlerinin kendiliğinden yanmaya yatkınlıklarının araştırılması

Abstract

Kendiliğinden yanma olayı, yıllardır kömür madenciliğinin maruz kaldığı en büyüksorunlardan birisi olarak gösterilmektedir. Kömür stoklarında, yeraltında, açık ocaklarda vehatta apartman dairelerinde bile gerçekleşebilen bu olay; üretim, makine ve donanımkayıplarının yaşanmasına ve en önemlisi ciddi yaralanma ve ölümlere neden olabilmektedir.Kömürün havanın oksijeni ile girdiği ekzotermik reaksiyon sonucu oluşan kendiliğinden yanmaolayı, zamanında gerekli önlemlerin alınması ile en aza indirilebilir. Bu önlemlerin en başındaise; kömürlerin kendiliğinden yanmaya yatkınlıklarının belirlenmesi, buna göre bir sınıflamayapılması ve kömürün kendiliğinden yanma karakteristiğine göre işletme şartlarının ayarlanmasıgelmektedir.Yapılan bu çalışmada, Garp Linyitleri, Seyitömer, ve Değirmisaz şletmelerinden alınankömür numunelerinin kendiliğinden yanmaya yatkınlıkları belirlenmeye çalışılmıştır. Bulunandeğerler ile Kütahya Bölgesi kömürlerinin kendiliğinden yanma profilleri genel olarak tespitedilmiştir. Kendiliğinden yanmaya yatkınlık araştırmasında kesişim noktası metodukullanılmış, kömürler bu yöntemin gerektirdiği boyut fraksiyonuna indirilmiş ve her kömürörneğinin kimyasal analizleri yapılmıştır. Her bir işletmedeki değişik pano damarları üzerindetoplam 33 adet kesişim noktası deneyi yapılmıştır. Tespit edilen değerler sonrasında Seyitömerkömürlerinin ?orta-yüksek ?, Garp Linyitleri şletmesi'ne ait kömürlerin ?yüksek? veDeğirmisaz stok kömürlerinin ?orta? yatkınlıkta olduğu tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kendiliğinden yanma, kömür oksidasyonu, kesişim noktası metodu,yatkınlık indeksi

Spontaneous combustion of coals has been pointed out as one of the most criticalproblems encountered in coal mining. This event occurring in underground and open pits aswell as in the coal-hole of the apartments can cause severe fatalities together with loss ofreserves and equipments. Spontaneous combustion phenomenon can be reduced to a minimumdegree by taking necessary precautions in time. In order to carry out this important task, at firstthe susceptibility of coals to spontaneous combustion should be determined and then collieryworking conditions should be arranged according to these findings.In this work, the spontaneous combustion liability of the coals taken from Western,Seyitömer and Değirmisaz Lignite Corporations have been identified. The spontaneouscombustion profiles of the coals from Kütahya Region have been ascertained in general.Through out the present work, the crossing point method has been utilized. A total of 33laboratory tests have been carried out. According to test results, the coal samples taken fromSeyitömer have ?medium to high? risk for spontaneous combustion while the coals fromWestern Lignite Corporation have shown ?high? risk and the coals from DeğirmisazCorporation have ?medium? risk.Key words: Spontaneous combustion, oxidation of coal, crossing point method, liability index