1980 sonrası Alevi-Bektaşi örgütlenmelerinin sosyolojik incelemesi

Abstract

II ÖZET Türkiye'de 1980'den sonra kurulan Alevi - Bektaşi dernek ve vakıflarının örgütlenme nedenleri ve örneklem olarak seçilen bazı dernek ve vakıfların karşılaştırmalı olarak incelendiği bu çalışmada öncelikle araştırmanın kuramsal çerçevesi çizilerek konu ile ilgili temel kavramlar verilmiştir. Daha sonra Alevilik - Bektaşilik kavramı ve kurumlan ile tarihsel süreç içerisindeki gelişimi, 1980 sonrası başlayan Alevi - Bektaşi örgütlenmesinin tarihçesi ele alınmıştır. Çalışmanın uygulamalı çerçevesini oluşturan Cumhuriyetçi Eğitim ve Kültür vakfı ( Cem Vakfi ), Pir Sultan Kültür Derneği, Şahkulu Sultan Külliyesi Vakfı ve Hacı Bektaş Veli Kültür Derneği örgütlerinin örgütlenme süreçleri, amaçlan, tüzükleri kuramsal açıdan irdelenerek, benzerlik ve farklılıklan çalışmanın içinde ele alınmıştır. Alevi-Bektaşi örgütlenmelerinin 1980'den sonraki süreçte arttığı bilinen ve gözlenilen bir gerçektir. Alevi örgütlenmelerinin gündeme gelmesindeki temel nedenlerden biri, sünni kitlenin inanç boyutuyla öne çıkması, güçlenmesi/güçlendirilmesi ve buna karşın diğer inanç gruplanmn da harekete geçmesidir denilebilir. Aynca sünnilerin inançlanyla ilintili ekonomik ve politik güç edindikleri gerçeği ya da görüntüsünün, Alevi kitlesinde de aynı istekleri geliştirici yönde bir etki yaptığı söylenilebilir. Bu araştırmada yapılan alan çalışması sonuçlarında da, örnekleme girenlerin büyük çoğunluğunun, bu örgütlenmelerden Alevilerin politik alanda güçlenmelerini ve Diyanet İşleri Başkanlığı'nda temsil edilmelerini sağlamalannı bekledikleri, sonucu elde edilmiştir. Aynca bu örgütlenmeleri teşvik eden unsurlardan birisinin de, bu kitleye yönelik gerçekleştirilen bazı olumsuz olaylann olduğu söylenilebilir. Uluslaşma ve laikleşme gelişip güçlendiği oranda, bu süreç öncesine özgü olduğu bilinen dayanışma biçimlerinin (tarikat ve mezhep dayanışması gibi) azalacağı, dolayısıyla da bu nitelikteki örgütlenmelerin zaman içinde ortadan kalkacağı ileri sürülebilir. Yine yapılan alan çalışmasındaki sonuçlarda bu savın doğrulandığı gözlemlenmiştir.

Ill SUMMARY In this study, the reasons of organization of Alevism-Bektashi associations and wakves that were assembled after 1980 have been investigated comperatively through choosing some associations and wakves as examples, and the basic concepts related to the subject have been given in a theoretical framework at first. Then the concept of Alevisizm-Bektashi organizations assembled after 1980. Organization processes, aims, regulations of Republican Education and Culture Wakf, Pir Sultan Association, Shahkulu Sultan Külliye Wakf, Hacı Bektaş Veli Culture Association organizations, form teh practical framework of the study have been scrutinized theoretically and their similarities and differences have been examined within the study itself. The increase of the number of the Alevisizm-Bektashi organizations after 1980, is a fact that is known and observed.. One of the main reasons of Alevisizm organization's currency can be said as Sunny society's coming to the fore through their belives and their increasing power, and contrary to this other faith groups' beginning to act. Besides, the appearence and the truth about Sunnies increasing economical and political power pertain to their believes can be said to make the same affects on Shiites to increase their desires. Both in this study and as a result of the field study, it has been determined that great amount of organizations which were chosen as example in this study, expect Alevisizm to be represented in the field of politics and also in the Religious Affairs Presidency. Besides, some negative attitudes which have been done against Alevsizm can be said as one of the elements that encourage these organizations. It can be suggested that as long as nationalization and securalarization gain power, varieties of solidarity (such as solidarity of tariqa and denomination) that belong to the period before this process happen, would decrease; and consequently, such kind of organizations would vanish in a period of time. The same claim has been observed as real in the field study too.