Türk İş Hukukunda toplu iş sözleşmesinden yararlanma

Abstract

ÖZET Toplu iş sözleşmesi; İşçi sendikası ile işveren sendikası yada sendika üyesi olmayan işveren arasında hizmet akdinin yapılması, muhtevası ve sona ermesi ile ilgili hükümleri ve işyerindeki diğer çalışma şartlarım düzenlemek için yapılan, tarafların karşılıklı hak ve borçlarını, sözleşmenin uygulanması ve denetimi ile uyuşmazlıkların çözüm yollarına ilişkin hükümleri de içerebilen bir sözleşmedir. Ülkemizde toplu iş sözleşmelerinden prensip olarak taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanabilmekle birlikte sendikaya üye olmayanların, taraf sendikaya dayanışma aidatı ödemeleri, teşmil yada sendikanın muvafakat göstermesi suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanabilme olanakları vardır. Sendika üyeliğinin kazanılması için gerekli bütün koşulların gerçekleştiği anda, toplu iş sözleşmesine bağlılıkta meydana gelir. Üyeliğin işverene bildirilmesi yararlanma hakkının elde edilmesi için değil, işverenin toplu iş sözleşmesi kurallarını işçiye uygulaması bakımından fiili bir zorunluluktur. Toplu iş sözleşmesinin imzasından önce sendika üyeliği sona eren işçiler üye sıfatıyla toplu iş sözleşmesinden yararlanamazlar. Toplu iş sözleşmesinin imzalanması tarihinden sonra sözleşmenin tarafı sendikaya üye olan işçiler, sözleşmeden ancak üye oldukları tarihten ileriye doğru yararlanabilirler. İşçinin üye sıfatıyla toplu iş sözleşmesinden yararlanması, işçi ile sendika arasındaki üyelik ilişkisinin ortadan kalkmasıyla sona erer. Toplu iş sözleşmesinden yararlandırmayı sona erdiren işlemler ise işyerinden ayrılma, üyelikten ayrılma veya çıkarılma gibi çeşitli işlemler olabilir. Sendikalar Kanununun 31/111. maddesinde genel nitelikli bir sendikalı- sendikasız ayrımı yasağı konulmuş, kanunun 31 /İV. maddesinde ise sendikalı- sendikasız ayrımı yasağının istisnaları gösterilmiştir. Bu hükümler karşısında işveren, ücret, ikramiye, prim ve paraya ilişkin sosyal yardım konularındaki hükümler dışında işçiler arasında sendikaya üyelik temeline dayanan bir ayrım yapamayacaktır. Türk Hukukunda grev esnasında işyerinde çalışmış bulunan işçiler, kapsam dışı işçiler ve işveren vekili sayılanların toplu iş sözleşmesinden yararlanmaları mümkün değildir.II Sendikaya üye olma hakkı, işçinin sendikaya üye olmaya yâda olmamaya zorlanamaması yanında üyelikten ayrılmaya da zorlanamamasını içeren bir haktır. 2822 sayılı yasa sendikaya üye olma hakkım tam olarak hayata geçirebilmek için işyerinde çalışan, fakat sözleşmenin tarafı sendika üyesi olmayan işçilerin de talepte bulunmaları ve dayanışma aidatı ödemeleri şartıyla toplu iş sözleşmelerinden yararlanmasına imkan tanımıştır. Bakanlar Kurulu bir toplu iş sözleşmesinin hizmet akdinin yapılması, muhtevası ve sona ermesine ilişkin düzenleyici hükümlerini talep üzerine, kararın gerekçesini de açıklamak suretiyle teşmil edebilir. Bakanlar Kurulunun teşmil kararnamesi idari bir karar olduğundan, bu karar Danıştaym yargı denetimine tabidir. Teşmil toplu sözleşme özerkliğine getirilmiş bir sınır olup, teşmil kurumu sayesinde devletin müdahalesi ile bir toplu iş sözleşmesi bütün bir iş kolundaki işçi ve işverenlere uygulanmakta, sözleşmenin uygulama alanı genişletilmekte ve sözleşme düzeninde çıkan iktisadi ve sosyal sorunların toplum yararına çözümlenmesi amacı güdülmektedir.

Ill SUMMARY Collective agreement is a contract that is made to regulate the articles about making, content and repeal of labour agreement between labour union and employer's organization or an employer who is not a member of that organization; and it may also include the rights and obligations of both parts, articles about application and control of the agreement and solutions to the disagreements as well. In our country, as a rule, the members of labour union can benefit from the collective agreements, besides one who is not a member of that union also have the opportunity of benefiting from that if he pays for the membership fee, or the union allowsor embraces him. When all the conditions for geting the rights for union membership are completed, obligation to the labour agreement occurs. His a must to inform the employer about the membership not only getting the right for benefiting but also appliance of the collective agreement's rules by the employer. Wokers whose memberships end before signing of the collective agreement as a member. Workers who become members of the union that is apart of the agreement con only benefit from the agreement beyond the date they become members of that union. Utilization of a worker from the labour agreement ends with the removal of membership relation between the worker and the union. Procedures which end the membership may be those such as leavingthe job, removal or leaving their membership According to the article 31 /III of Labour Union Law, it is forbidden to discriminate the workers connected with their membership, in the article 3 1/IV of the same law, the exceptions of that separation are indicated. Regarding these articles, employers will not be able to make discrimination on the base of membership to the union among the workers except the articles on salary, bonus, premium and social aid. In Turkish Law, it is impossible for the workerswho aren't included, who worked during the strike and deputy employers to benefit from the collective agreement. The right for becoming a member of union is a kind of right including not being able to force the worker to leave his membership, besides not being able toIV force the worker to become a member of the union or not.The workers who work to achieve the right of being a member of the union, the law numbered 2822, and the workers who arent the members of the union which sigred the agreement have the chance of berefiting from collective agreement providing that they pay for the membership fee and they demand it. If it is demonded, the Council of Ministers may embrace the collective agreement's regulative articles connected with making the labour agreement, content and en of it by explaining the justification of the decision. Since the embracing decision of the Council of Ministers is an administrative one, it depends on Council of State's judicial control. Embracing is a limit to the collective agreement autonomy. Thanks to the Embracing Institution,, the collective agreement is applied to both the workers and the interference of the government. Apliance area of the agreement is extended and it is aimed to solve the economical and social problems in the order of the agreement for the public interest. U. lÜSBtörtOT* E»