Emet borik asit fabrikası atıklarından borun kazanılması

Abstract

Bor, Türkiye'nin sahip oldugu çok önemli endüstriyel hammaddelerinden biridir.Ülkemiz, gerek bor minerallerinin sahip oldugu rezerv büyüklügü, niteligi ve çesitliligiaçısından, gerekse isletme maliyeti ve tenör avantajları ile dünyada birinci sıradabulunmaktadır. Bunun yanı sıra, Türkiye'de bor konsantresi üretiminde kullanılan kırma,yıkama, sınıflandırma ve triyaj gibi zenginlestirme islemleri esnasında önemli miktarlarda atıkçıkmaktadır. Bu atıkların degerlendirilmesi hem dogal kaynakların maksimum düzeydekullanılması, hem stoklanması hem de çevre açısından önem arz etmektedir.Eti Maden sletmeleri Genel Müdürlügü Emet Bor sletme Müdürlügüne baglı Hisarcıkve Espey Konsantratör Tesisleri bünyesinde üretilmekte olan kolemanit cevheri, isletmebünyesinde bulunan Emet Borik Asit Fabrikası'nda borik asit üretiminde kullanılmaktadır.Ancak, konsantre kolemanit üretim islemi esnasında önemli miktarda su kullanılmakta, sonuçtaortaya sulu atık çıkmakta ve bu atıklar ancak atık barajlarında depolanmaktadır. Bu çalısmada,Emet Borik Asit Fabrikası atıklarından bor'un geri kazanılması amaçlanmıstır. Bunun içinEmet Borik Asit Fabrikası atıklarından olan Hisarcık Eski Atık Barajı'ndan alınan kolemanitnumuneleri kullanılarak çalısmalar yapılmıstır. Emet-Hisarcık Eski Atık Barajından teminedilen katı atıgın tanımlanmasından sonra bor'un kazanılması için kalsinasyon islemiyapılmıstır. Deneyde kalsinasyon islemine sıcaklık, süre ve eleme parametrelerinin etkisiincelenmistir. Sonuçta, sıcaklık, süre ve farklı eleklerden elemenin kalsinasyon islemi ilebor'un kazanılmasında etkili oldugu belirlenmistir. Laboratuar tipi fırında 350-500oC sıcaklıkve 15?60 dakikalık süreler arasında kalsinasyon islemi gerçeklestirilerek kalsine ürün eldeedilmistir. Daha sonra 0,25 mm. ve 0,50 mm. eleklerden kalsine kolemanitin kilden ayrılmasınayönelik çalısmalar yapılmıstır. Böylece Hisarcık Eski Atık Barajındaki kolemanit atıgındankalsine kolemanit üretimi gerçeklestirilmistir. Laboratuar ölçekli testlerin sonucunda, 450oCsıcaklık ve 25 dakika süre sonunda 0,50 mm elekten elemede %30,52 B2O3 tenörü ve %92,96B2O3 kurtarma verimi ile kalsine konsantre üretimi yapılabilecegi görülmüstür.Anahtar Kelimeler: Atık Barajı, Bor'un Kazanılması, Kalsinasyon, Kolemanit

Boron is one of the most important and valuable industrial raw material of Turkey.With the quantity, quality and kind of boron mineral reserves and cheap production cost andadvantage of B2O3 contents, Turkey has the first place in the world. In spite of this, duringbeneficiation processes like crushing, washing, classification and triage used for boronconcentrate in Turkey, considerable amounts of tailings are accumulated. Evaluation of thistailing is important for both maximum usage of reserves, stockpiling and for the environmentaspects.Colemanite ore produced in Espey and Hisarcık Concentrator Plants depending on EmetBoron Works of Eti Mine Works General Management is used in Boric acid production in EmetBoric Acid Factory in the same plant. But, during production of concentrate colemanite,considerable amounts of water is to use, in this result, tailings with water are accumulatedoutside and these tailings are stored in only waste ponds. In this study, it was aimed to recoverof Boron from Emet Boric Acid Factory?s solid wastes. For this aim, it was studied on solidcolemanite samples collected from Emet-Hisarcık Old Waste Pond. For recovering of boronafter determination of the Emet Hisarcık Old Waste Pond?s solid wastes, calcination wasapplied on them. Effect of time, temperature and sifting on calcination was investigated inexperiment. According to the experimental test result, it was determined that time, temperatureand sifting with different screens affect the calcination. Calcination was performed inlaboratory type furnaces between 350-500oC and 15-60 minutes and calcined colemanite wasproduced. And then calcined colemanite was separated from the clay by sifting with 0,25 mmand 0,50 mm screens. As a result, it was aimed to produce calcined colemanite from Emet-Hisarcık Old Waste Pond?s solid colemanite wastes. As the result of the laboratory scaledexperiments, by calcining at 450oC in 25 minutes, and by sifting with 0,50 mm screen, calcinedproduct with a grade of 30,52% B2O3 and with 92,96% efficiency is obtained.Key Words: Tailing Pond, Recovering of Boron, Calcination, Colemanite