Muzaffer Sencer`in sosyoloji anlayışı

Abstract

ÖZET Bu araştırmanın temel amacı, Türk sosyolojisinin önemli isimlerinden biri olan Muzaffer Sencer'in sosyoloji anlayışını incelemektir. Eş deyişle, bu çalışma ile Sencer'in sosyal olaylar ve sorunlara ilişkin görüşlerini değerlendirme amaçlandı. Araştırmada Sencer'in metodoloji, toplum, sosyal sınıflar, Osmanlı toplum yapısı, Türkiye'nin yönetim yapısı, din, köylülük, insan haklan, eğitim sistemine ilişkin argümanları üzerinde yoğunlaşıldı. Çalışmada ilk olarak, Sencer'in bilim ve metodoloji anlayışına yer verildi. Sencer, çalışmalarında tarihsel materyalist bir bakış açısı ile toplum olaylarını çözümlemeye çalışmıştır. Tarihsel materyalist metot, ekonomik yapıyı belirleyici olarak ele alır ve sosyal olayların açıklanmasında ona öncelik tanır. Sencer, maddi olan bütün güçlerin, toplumların yapısını değiştirdiğini ileri sürer. Ona göre toplumda meydana gelen bütün olaylar, maddi etmenler tarafından belirlenir. Çalışmanın ikinci bölümünde, üretim güçlerinin gelişmesiyle toplumların değiştiğini iddia eden Sencer'in toplumu üretim tarzları çerçevesinde çözümlemesine yer verildi. Üçüncü olarak, Sencer'in sosyal sınıflara ilişkin argümanları üzerinde durduk. Sencer, sosyal sınıflan tarihsel materyalist anlayıştan hareketle açıklar. Sencer'e göre sosyal sınıf, toplumdaki hakim ekonomik yapıya göre belirlenir. Sencer, sosyal sınıflan biçimlendirenin ekonomi olduğunu vurgular. Tezde dördüncü olarak, Sencer'in Osmanlı'yı ele alışı üzerinde yoğunlaştık. Osmanlı toplum yapışma ilgi duymuş bir sosyologumuzdur. Sencer, küçük bir beylikten bir imparatorluğa dönüşen ve kendisini yüzyıllarca devam ettiren Osmanlı'yı açıklamaya çalışır. Sencer, Osmanlı toplum yapısının Asya Tipi Üretim Tarzına (ATÜT) uygunluk gösterdiğini ileri sürer. Sencer'e göre geniş topraklara sahip Osmanlı İmparatorluğu'nun bu topraklan işletebilmesi, verimli hale getirebilmesi ve savunabilmesi için güçlü bir merkezi örgüte ihtiyacı vardı. Osmanlı İmparatorluğu'nda toprak komünaldi. Özgür olan köylü, sadece toprağın tasarruf hakkına sahipti. Araştırmada beşinci olarak, Sencer'in yönetim olgusu ve Türkiye'nin yönetim yapısına ilişkin görüşlerini ele aldık. Sencer, Türk yönetim yapısını tarihsel IImateryalist açıdan ele almıştır. Sencer, Türk yönetim yapısının, ekonomik yapı tarafından belirlendiğini ileri sürmüştür. Sencer, tarihsel süreçte Türk toplumunun yönetim yapısında meydana gelen değişmeleri, yani eski Türk toplumundan günümüze kadar ki değişimini irdelemiştir. Sencer, Türk yönetim sisteminde, kamu hizmetlerinin bir bölümünün merkez, bir bölümünün ise yerel yönetimler tarafından yerine getirildiğini tespit etmiştir. Ona göre Türkiye'nin yönetim yapısının genel doğrultusu, geleneksel toplumdan azgelişmişliğin derin izlerini taşıyan, kapitalist topluma doğrudur. İncelememizde altıncı olarak, Sencer'in din fenomenine ilişkin tespitlerine değinildi. Dinin Türk toplumundaki serüvenini ve topluma etkileri ele alındı. Sencer, dinin maddi etmenler tarafından belirlendiğini savunur, islamiyetin sadece bir inanç sistemi olmadığını, onun aynı zamanda siyasal rejim özelliği taşıdığını ileri sürer. Sencer, Türk toplumunun şekillenmesinde din öğesinin etkinliğine vurgu yapar. Ancak Sencer, Türkiye Cumhuriyeti' nin kurulması ve laiklik ile birlikte dinin toplumumuzu özellikle kamusal alanı belirleme potansiyelinin azaldığını ve sosyal yapımızı laikliğin şekillendirdiği görüşündedir. Araştırmada yedinci olarak, köy ve köylülük sorunları konusundaki görüşleri ele alındı. Sencer' e göre Türkiye ağırlıklı olarak tarıma dayalı bir ülkedir. Bu nedenle köy ve köylülük, üzerinde durulması gereken konuların başında gelir.Bununla beraber Sencer, köyde makinalaşmayla birlikte ortaya çıkan iç göçler ve iç göçlerin yol açtığı çarpık kentleşme konusu üstünde de durur. Sencer, Türkiye'deki kentleşmenin endüstrileşmeye koşut olarak gerçekleşmediğini savunur. Çalışmada sekizinci olarak, Sencer'in eğitim olgusuna ve Türk eğitim sistemine dair belirlemeleri üzerinde yoğunlaşıldı. Sencer, eğitimi, toplumların gelişme düzeyinin bir göstergesi olarak görür ve toplumlar arasında var olan gelişmişlik farklılıklarının eğitimle giderilebileceğini savunur. Ona göre eğitim, kalkınmanın itici gücüdür. Sencer, eğitim sistemimizin ezbere dayalı olduğunu, yeteneklerin ortaya çıkarılmasında yeterli olmadığını iddia ederek, daha çok, düşünen ve sorgulayan bir insan tipi yetiştirmek için eğitim sisteminin yeniden yapılandırılması gerektiğini belirtir. III DOKÜMANTASYONSon olarak Sencer'in insan hakları konusundaki görüşleri ele alındı. O, günümüz toplumlarında öne çıkan bir konu olan insan haklarına ilgi göstermiş bir sosyologumuzdur. Sencer, insan haklarının, toplumdaki tüm bireylere hak ve özgürlükler sağladığını ve insan haklarına önem vermekle çoğu sorunun aşılacağı görüşündedir. IV

SUMMARY The main aim of this study is to examine the sociological views of Muzaffer Sencer who is one of the important Turkish sociologisist. In other words, we aimed to research his thoughts about social events and problems. In our research, we mainly focused on his argumants on metodology, society, sociel class, Ottoman social structure, Turkey's organizational structure, religion, vilage, human rights, education and education system. First, we touched upon his science and metodology thoughts. Sencer tries to analyse social events from a historical materialistic perspective. Historical materialistic method sees economic structure to be effective on social events and their explanations. Sencer stresses that materialist forces changes social structures. To him, in a society, all the events are led by materialist factors. Second, we stated his society analyse in the perspective of prodiction means/styles. He claims that societies change as a result of changes found in prodiction means. Thirdly, we dealt with his argumants about social classes. Sencer, again uses historical materialistic approach to explain social classes. According to him, a social class is a result of economic structure. Fourth, we focused on his views about Ottoman Empire. He also intereted in Ottoman social structure. Sencer, tries to explain Ottoman Empire which started as a small `beylik` and became an Empire. He claims that Ottoman social structure suits the Asian Type Production (ATP). To him, Ottoman Empire with large scale lands, needed a powerful central governing organisation to use these them effectively. The lands in Ottoman Empire were not given to individuals. They were Empire's lands. Villagers were free and they had only the right of the usage of these lands. Fifth, we took into account Sencer' s thoughts about Turkey's organisational structure. He also deals with this issue using historical materialistic apporoach. He claims that Turkey's governing structure is also led by economic structure. Sencer, examines the governing structure of Turkish society in a historical period by taking into account changes since the old times Turkish society. He finds out that in the Turkish governing system, the public services are done partly by the V &KÖMAKTASYON MH*Htcentral governments and partly by the local goverments. To him, the general tendency of this structure has deep traces of underdevolopment of a traditional society trying to get to the of a capitalist society. Sixth, we tried to research Sencer's views on religion. He tries find out the effects of religion on TUrkish society. To him, religion is also affected by materialistic factors. Expalaining the religion in Turkish society, Sencer states that Islam is not only a belief system but also a political regime. He points out the religious factor in shaping Turkish society. However, he is also aware that after the Republic of Turkey was founded, the importence of religion has been decreasing and the important factor in shaping the society Las been secularisim. Seventh, we dealt with Sencer's works with village and their problems. To him, Turkey is mostly an agricultural country making these subjects very valuable to study. He mainly argues about internal migrations and unbalanced urbanisation in this frame. He claims that urbanisation in Turkey is not a result of industrial progress. Eigth, we facused on Sencer's points on educations and Turkish education system. He sees education as an indicator of societies development level and claims that differences between developed and undeveloped countries can be overcome with education. Education is the push factor of development. Sencer, argues that our education system is nothing but makes students memorize everything and is not suitable to help gifted children. Therefore, he claims that our education system should be reorganised in order to create and educate people who are questioning and thinking analyticly. The last thing we stated in this thesis is Sencer's views on human rights. He sees this matter as an important indicator of contemporary societies. To him, human rights provide people with freedom and rights. If this matter is given enough attention, he says, many of problems would be solved. VI