Elmalılı Hamdi Yazır`ın bilimsel tefsirciliği

Abstract

Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır tahsil hayatına ailede başlamıştır. On beş yaşındayken İstanbul'a gelmiş ve dönemin değişik hocalarından ders okumuştur. Başarılı bir eğitim döneminin ardından medreselerde fikıh ve mantık dallarında hocalık yapmış ayrıca zamanının değişik ilmî ortamlarında yer almıştır. İlmi ve kültürel kişiliğinin yanında siyasi hayata da giren Yazır, II. Meşrûtiyetle beraber ilk meclise katılmıştır. Ancak bu durum kesinlikle onun ilmî kişiliğinin önüne geçmemiştir. Elmal ılı meşguliyetini yalnız dini ilimlere hasretmemiş, tabî ilimler, felsefe, mantık, sosyoloji, edebiyat ve hat sanatı gibi pek çok ilimlere ilgi duymuştur. Ortaya koyduğu eserler onun çok yönlü bir kişiliğe sahip olduğunu kanıtlamaktadır. Tefsir literatüründe yer almış olan 'Bilimsel Tefsir' eğilimi, kökenleri itibariyle Abbasiler dönemine kadar götürülmüştür. İslam Dünyasında bilim sahasında karşılaşılan duraklamaya paralel olarak Bilimsel Tefsir yaklaşımları da yavaşlama eğilimi göstermiştir Batı karşısında geri kalmışlığın farkına varıldığı on dokuzuncu yüzyıların sonları İslam Dünyası' nda bazı kıpırdanmaların görüldüğü bir dönemdir. İşte `Hak Dini Kur` an Dili' adlı tefsirin yazan Elma lılı M. Hamdi Yazır hem daha önce fetrete uğramış bir mirası devam ettirme, hem müslümanlan ilerlemeye teşvik etme ve hem de gerilemenin faturasını İslamı n kendisine kesen oryantalizm kaynaklı düşünceyi reddetme amacıyla tefsirinde Bilimsel Tefsire yer vermiştir. Elmalı lının dini ilimler yanında pozitif ilimlerle de ilgilenmiş olması onun bu eğiliminde yardımcı bir unsur olmuştur. Tefsir tarihinde meşruiyyet kazanmış ekoller doğru/sahih yoruma ulaşmak için bazı şartlara bağlı kalmışlardır. Elma lılı Hamdi Yazır da değindiği bir dizi şartlar altında Bilimsel Tefsir'i meşru saymıştır. Bu şartlar özellikle henüz kesin bir sonuç ifade etmeyen bilimsel çıkarımlara dayanarak Kur' am yanlış yorumlamamak için çok büyük önem arzetmektedir. Nitekim daha önce bunu dikkate almayan bazı alimler bu hataya düşmüşlerdir. Elmalılı H. Yazır'a göre Kur' an pek çok yerde insanları bilimsel araştırmalara yönlendirmiştir. Belli bir zaman sonra müslümanlar artık bu ayetlerin manasından uzaklaşmışlardır. Şimdi tekrar bu âyetlere kulak verme zamanıdır.Allah kainatı sebepler üzerine yaratmıştır. Kainatda genel geçer kanunlar hakimdir. Kur'an'da da bu gerçek kabul edilmekte bu çerçevede mucize, istifa, nübüvvet gibi müteal boyutlu kavramlar akien izah edilebilir özelliğe sahiptir. Bugün pozitif bilimler çok çeşitli dallara ayrılmışlardır. Varlık üzerine yoğunlaşan bu bilimlere dayanılarak Kur'an'ın astronomiyle, kainatın ve insanın yaratıhşıyla, coğrafyayla, kimya ve fizik ile ilgili ve bugünkü teknolojiyle ilgili olan ayetlerini tefsir etmek gerekmektedir. Böylece Kur'an'ın bilimsel açıdan bütün zamanlara hitap eden mu'cizevî bir kitap olduğu anlaşılacaktır. Çünkü bu ilimlerin ulaştıkları doğru tespitler her zaman için Kurân'ı te'yid etmek durumunda kalmışlardır. Ancak Kuran ayetlerine yönelik bilimsel izahlar getirirken onun hidayet amacı gözden uzak tutulmamalıdır. Kur' an bilimsel yorumlara boğularak herhangi bir bilim kitabı haline getirilmemelidir. Her halükarda bilimlerin de insanı Allah'a götürmesi gerektiği prensibi unutulmadan dengeli bir yaklaşım ortaya konmalıdır.

Elmahh Muhamraed Hamdi Yazir, started his education in his family. He came to İstanbul when he was 15 and took lessons from different scholars. After a successful education period he taught islamic low (fıkıh) and logic at islamic schools and took place at the second assembly at the period of the second constitutional government. But this situation has never avoided his learning personality. Elmahh Hamdi Yazir, didn't confine his effort only to the religious learning but he was interested in natural learning, philosophy, logic, sociology, literature and ( hat sanatı). The written works of him proves his fitting personality. The roots of the interest to the scientific commentary on the Quran can be found at Abbasi' s period. But that interest got slow parallel to the pause of scientific works in islamic world. 19th century in which the undevelopment against the West is realised, is the century that some works are noticed in islamic world. Elmalili Hamdi Yazir who wrote the scientific commentary on the Quran called `Hak Dini Kur' an Dili`, wanted to encourage muslims to develop, to continue a scientific inheritance and refuse the idea welded orientalism. His interest to science helped him during that study. During the history the branches of the commentary on the Quran obeyed some rules to get the right explanation. Elmahh Hamdi Yazir accepted scientific commentary on the Quran under some rules. These rules are very important not to comment the Quran wrongly standing at some scientific finding which doesn't prove any certain results. Even as some scholars who didn't pay attention to his made mistakes. According to Elmahh Hamdi Yazir, Quran directed people to scientific works at many passeges. But after some time müslims got far from the meaning of these verses. And now it is time to listen to these verses. Allah created the cosmos with some rules. Some universal rules are current all over the cosmos. Quran accepts that reality. Under these conditions some transcendent concepts like miracle, natural selection, prophethood are can be explained. Today, positive sciences have many branches. We should comment the verses of Quran which are related with astronomy, the creating of the cosmos and human being, geography, chemistry and physics by using those sciences. So that it will be understood T.C YÜKSEKÖ?RETİM KT``? DöKOMAKTASYON MERKEZİthat the Quran is a miraculous book which delivers a speech to all of the periods of the time. Because the right results of these scientific works always corroborate the Quran. But when we explain the Quran verses we shouldn't keep in sight the right way aim of it. The Quran shouldn't be made a science book with all these scientific explanations. In every case we should work on the Quran with a balance without forgetting the principle of sciences that directs people to Allah.