İstanbul kaynaklı cönkler üzerine bir tetkik

Abstract

ÖZET Gotikler halk edebiyatının ve özellikle de onun bir şubesi olan âşık edebiyatının en önemli kaynaklan arasındadır. Cönkler üzerinde yapılacak çalışmalar hem âşık edebiyatı hem de halkbilimi çalışmaları için bizlere eşsiz bilgiler sunmaktadır. Çoğunlukla cönkleri tutanların hoşuna giden şiirlerin yazıldığı bu eserlerde kimi zaman halk ilaçlarına, dua ve beddualara, doğum ölüm tarihlerine, halkı derinden etkileyen önemli olaylara, halk için gerekli ve faydalı bazı bilgilere rastlamak mümkündür. Çalışmamıza konu edindiğimiz ve İstanbul kaynaklı olduğunu düşündüğümüz üç cönkte çoğunlukla şiirler bulunmaktadır. Çok az da olsa bazı şifahî bilgiler, mektup örnekleri, hadisler, bazı dinî bilgiler içeren mensur parçalar bulunmaktadır. İnceleme konusu yaptığımız cönklerde toplam 383 şiir bulunmaktadır. Bu şiirlerden 335'i 113 şaire ait olup 48'inin şairi tespit edilememiştir. Cönklerde ayrıca 124 müfred ve 10 adet de kıta bulunmaktadır. Sözünü ettiğimiz cönklerdeki şiirlerin çoğu anız ölçüsüyle yazılmış olup Alevi-Bektaşi kültürüne ait bazı unsurları anlatmaktadır. Yine bu cönklerde bilinen şairlerin yanında adını ilk defa duyduğumuz şairlere de rastlanmıştır. Ayrıca bilinen şairlerin şimdiye kadar yayınlanmadığını düşündüğümüz şiirlerin de yer aldığı görülmüştür.

II SUMMARY Conks are one of the most important sources of the folk literature, especially the asık literature which is one of the branches of it. Studies on the conks gives us peerless infrmations for the folk literature and the folklore. In these work of arts, which the poems that wandering minstrels liked are written in it, it's possible to encounter public medicine formulas, prayers and curses, birth days and death days, important events, also some informations which are necessary and useful to public. There are mostly poems in the three conks here examined and believed to be from Istanbul origin. Even so few, there are healing informations, examples of letter, and some articles written as prose that contain religious informations. İn these conks there are totally 383 poems. 335 belong to 113 poets, but the poets of the remaining 48 couldn't be proved. Also there are 124 verses and 10 quatrains in these conks. Most of the poems in these conks are written in prosody meter and tells about the Alevi-Bektasi culture. In these conks, it is possible to see works of the famous poets, also the infamous ones. Also it can be seen the works of the famous poets never published before, as we think.