Osmanlı Devleti`nde siyasal iktidarın bölüşümüne bir bakış: Kapıkulu Ocağı ve isyanları

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nda kul sistemiyle desteklenen siyasal iktidar yapısının en azından yeniçeri ocağının disiplinini koruduğu zamana kadar patrimonyalistik karakterde olduğu söylenebilir. Toplumda padişah tarafından dengede tutulan iktidar unsurlarından biri olan ve diğer iktidar unsurlarına karşı merkezi güvenceye almak için kurulan yeniçeri oca& ta görevini yapamaz hak gelip reformlara isyan biçiminde engel olunca devlet tarafından kaldırılma yoluna gidildi Çalışmanın birinci bölümünde, Osmanlı İmparatorluğu'nun siyasi, hukuki ve İdari lakımdan klasik yapısının oluşmasında etkili olan daha önce kurulmuş devletlerin tecrübeleri* bunun etkisiyle oluşan siyasi iktidar yapısı ve devletin meşruiyetini sağlamak için kullandığı araçlar incelenmiştir. Devlete klasik şeklini veren kurumlaşma siyasi iktidara olan etkileri göz önüne alınarak araştırılmış ve iktidarın yapısı gereği iktisadi alanla öten ilişkileri de söz konusu edilmiştir. İkinci bölümde, Yeniçeri Ocağı'nın iktidar dengesindeki yeri ve diğer İktidar unsurlarına karşı konumu ele alınmış ayrıca askerî ve siyasi nitelikleri üzerinde durulduktan sonra yeniçeri ve sipahilerin isyan etmelerinin altında yatan sebepler araştırılmış ve son olarak belli başlı isyanlar kronolojik olarak sıralandıktan sonra isyanların oluşumları tahlile tabi tutulmuş ve isyanların mantığı kavranmaya çalışılmıştır. Son bölümde, Tanzimatla başlayan sürecin siyasal iktidar dengesini nasıl değiştirdiği ve bu yeni dengede varolan unsurların konumlan kısaca eki alınmıştır. Bürokrasi, Tanzimat reformlarını yürüten ve politikaları belirleyen bir konuma ulaşmıştır. Ulema ise silahlı koruyucuları olan yeniçeriler ortadan kaldırıldıktan sonra gücünü ve iktidar denklemindeki yerini kaybetmişdir. Öte yandan yeniçeri ocağı arenada görünmeyen ordu, II. Meşrutiyetle birlikte siyasal alanda yeniden aktifleşmiş ve Cumhuriyet döneminde ise, 1960'îara kadar siyasi konulara müdahalesi hoş karşılanmayan ve siyasetten soyutlanan Ordunun bu tarihten sonraki misyonu, siyasi alana doğrudan müdahale yerine rejimin istikran ve güvenliği tehlikeye düştüğü zaman iktidara el koyma sekimde tezahür etmiştir.

İt is said that the structure of political authority which was supported by slavery (kul) system was patrimonialistic depending on power of organizations of Janissary. Janissary was one of the factors in the balance system which was founded by sultan and its mission to protected central government against the other political groups. This organizations was abolished by State when they tost their basic functkms and raeatedhlctAies to reforms. In the first chapter of the this study» Ottoman's political, legal and administrative structures that were shaped by the experience of the other state which were founded before Ottoman Empire have been examined. Then the structure of political authority, legitimation's tools, relationships between political authority and economy and superiority of central goverment over economy have been investigated. tn the second chapter, Janissaries' role and positron in the politic balance and military and political characteristics of organization of Janissary have been researched. After that the reasons of revolts and well-known revolts of Janissary and knight (sipahi) have been studied chronotogfcaBy then these revolts have been examined anarytkalfy m a theoretical context İn the last chapter, the balance of political authority has been started to change and new balance has been emerged with new political actors in Tanzimat period, in this period, modernisation programme has been carried out and designated by Bureaucracy. But Ulama has lost its power and position in the political structure after elimination of Janissaries who were in the position of the mflaary defenders of Ulama. At the same time, from abolition of Janissaries to firstConstitutional Monarchy period (I. Meşrutiyet) army has not played important role in die poKtieal area but with secondConstitutional Monarchy period (D. Meşrutiyet) it has started to activate in this area. İn the period of Republic, to 1960's intervention of army has not been approved and has been seperated from political activity. From this date to now, army's mission has changed İn this way, army has applied to way of coup d'etat when system of government has tost its stability and security instead of direct interference to political activity.