Necmi Ömer Efendi`nin Divan, Tuhfe-i Vahdet ve Kaside-i Elfiyye isimli eserlerinin transkripsiyonlu metni ve Divanı`nın incelenmesi

Abstract

I ÖZET 19. yüzyılın dinî-tasavvufî şiir kanadında yer alan Necmî Ömer Efendi, Anadolu'nun değişik yerlerinde bulunmuş ve en son ihtiyat binbaşılığından emekli olmuş asker bir divân şâiridir. Bu vazifeleri esnasında değişik tarikatlara intisab etmiş ve kendisine irşâd vazifesi de verilerek tasavvufî anlamda bazı merhaleler kat etmiştir. Hayatını bu derece kuşatan tasavvufu, mensup olduğu tarikatları, şeyhlerim ve kendisinin bunlardan iktisab ettiği feyz ve ilhamı eserlerine de yansıtmış bir şahıstır. Eserlerinde Necmî mahlasını kullanan şairin tespit edilen 3 tane eseri vardır. Bunlar, `Divan`, `Tuhfe-i Vahdet` ve `Kaside-i Elfiyye`dir. Bu eserlerden `Divan` müretteb değildir ve lithograf (taş basması) şeklinde yayımlanmıştır.Divan'da yer alan şiirler, genellikle dini-tasavvufî ağırlıktadır. `Tuhfe-i Vahdet`, 526 beyit ve 12 fasıldan oluşan mesnevî tarzında yazılmış bir eserdir. Eseri oluşturan fasıllarda sırasıyla: Sülük, Halvet, Salât (Namaz), Yedi makam, Kur' an, Nebi-i Emin, Vucüd-ı insan, Ruh-ı külü ve cüz'î, Esmâ-i Erbacâ, Kelime-i Tevhid, Mürşid-i Kur'an, Mürşid-i hâl ü evsâf, Aşk bahisleri ele alınmıştır. `Kaside-i Elfiyye` ise adından da anlaşılacağı üzere 1000 beyitten oluşan ve kaside şeklinde yazılmış bir eserdir. Bu eserde tasavvufun ana rükünleri, prensipleri, insan hayatından alman parçalarla ve peygamber- sahabelere yapılan telmih şeklindeki atıflarla izah edilmiştir. Konunun seyrine göre mânâyı pekiştirmek için ayet ve hadislere de başvurulmuştur. Her 3 eserin dili de sadedir. `Tuhfe-i Vahdet ve Kaside-i Elfiyye`de zaman zaman karşılıklı konuşma ve hitabet üslûbu tercih edilmiştir. Necmî beyitlerde kafiyeye uygun şekilde okuyucuya da seslenmiş ve öğütler vermiştir. Eserlerde kullanılan bazı atasözü ve deyimler, peygamber kıssalarına getirilen yorumlar, icazlı sözler, şairin dikkate değer özelliklerindendir.

M ABSTRACT Gentleman Nacmi Omar, who akkupied a place in the religious- mystical wing of the poetry belonging to the nineteenth century, is a soldier divan poet having been in the variaus parts of Anatolia and finally having retired from the rank of major for reserves. During his services he joined different religious orders and was given the task of guiding, and so he travelled over some phases in the mystical sense. He is a person who reflected the sufism surroudinghis life, and the mystical orders he joined, his sheikhs, end the light end inspiration he obtained from these to his works. The poet who used `Nacmî` pseudonym in his poems has got three discovered works. They are `Divan`,`Tuhfa-i Wahdat` and `Qaslda-i Alfiyya`. Of these works, Divan has got tencopies in the librarier of Turkey.lt is not a ragularly arranged divan, but issued as alithograph.İn general, the poems in the is divan are heavily in the religious-mystical sense. `Tuhfa-i Wahdaf'is a work written in the form of masnawl (poetry composed in rhymed cauplets) which consists of 526 couplets and 12 sections, tn the sections that form the work was concentratet in a row on Suluk, Halwat, Seven Ranks, the Qur'an, Nabl-i Amin, Vucüd- i İnsan, Rûh-ı Kuüt and CuzT, Asmâ-i Arba'a, Kalima-i Tawbld, Murshid-i Qur'an, Murshid-i Nâl and Awsaf, Ashg. `Kasîda-ı Alfiyya`, as understood from its name, is a work consisting of 1000 couple'ts and written in the from of gasida.in this work, the main bases and principles of sufism were explained with the examples taken from the life of humanity and with references to the prophet and hiscompanions. Sometimes it was referred to the verses of the Qur'an and the prophet's traditions according to the course of the topic to stress the meaning.