Türk resminde özgün baskı resim

Abstract

ÖZET Başlangıcında bir anlatım aracı olarak ortaya çıkan resim, düşünce alışverişini en iyi şekilde gerçekleştiren bir iletişim unsurudur. Baskı resmin temeli de çeşitli kalıplar kullanılarak çoğaltma esasına dayanır. Tarih öncesi devirlerde yaşayan insanlar da kalıp yerine mağara duvarlarım, çeşitli kaya parçalarını yada kemikleri kullanıyorlardı. Bunların üzerini bir kazıyıcı yardımıyla kazıyarak resmi dış hatları ile belirtiyorlar ve daha sonra da Doyuyorlardı. Baskı resmin kazıma yöntemiyle benzerlik gösteren bu özelliği insanoğlunun her aşamasında faklı şekillerde gelişerek karşımıza çıkmaktadır. Çünkü ilk başlarda sanat kaygısı taşımayan resmin amacı, iletişimi sağlamak ve resimleri, şekilleri, yazılan çoğaltmaktı. Sümerlerin, Asurların ve Hititlerin silindir mühürleri, Mısır hiyeroglifleri, Yunan vazo resimleri, Uzakdoğu'daki tahta kalıplı resimler baskı resmin uygarlıklarda gelişim evrelerini ortaya koymaktadır. En etkin şekilde Çin'de kendisini gösteren baskı resim burada gelişmiş ve Japon resmini de etkileyerek Japon ağaç baskı sanatının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Baskı tekniğinin gelişmesiyle, bilgiyle birlikte aynı resimlerin kuşaktan kuşağa geçmesi sağlanmıştır. Örneğin; 1492'de Venedik'te basılarak çoğaltılmış olan Euklid'in `Elementa` adlı eserigösterilebilir. Bu eserdeki resimler bulunması gereken bilgilerin yerine geçirilmiş ve açıklayıcı özellik taşımışlardır. XIII. yüzyıldan itibaren Avrupa'da dini kitapların resimlenmesinde kullanılmaya başladı. İlk önceleri kitap resimlemeyi sağlayan Xylografi diye adlandırılan baskı tekniği matbaanın Gutenborg tarafından bulunmasıyla 1500 yıllarından itibaren Xylografi yazıyla kullanılmaya başlamıştır. Tahta kalıplarla yapılan bu teknik 15. ve 16. yüzyıl sonlarına kadar uygulanmıştır. XVII. yüzyıl başlarından itibaren çeşitli teknikler geliştirilerek, resimlere ayrıntı ve ton farkı getirilmiştir. XVI. ve XVII. yüzyılda yapılan baskı resimler daha çok kalitatif olma özelliği yönündeydi. Yapılan çalışmaların orijinallerine uygun olmasına dikkat edilmiştir. Bunun dışında bu dönemlerde baskı sayısının artırılmasında herhangi bir değişiklik olmamıştır. XVIII. yüzyıl sonlarında ayrıntının daha iyi verilmesini sağlayabilmek için tahta baskıdan vazgeçilerek tahta gravür denemelerine başlanmışlardır. XIX. yüzyılda yeni bir baskı yöntemi geliştirildi. Taş baskı olarak adlandırılan bu baskı türünde istenildiği kadar kopya alınabiliyor ve baskılar renklendirilebiliyordu. 1930'larda fotoğrafın keşfi ile yeni bir bakış açısı ortaya çıktı. Fotoğraf görüntülemede insana olan ihtiyacı ortadan kaldırıyordu. Fotoğraf, olan gerçeği olduğu gibi tüm ayrıntılarıyla yansıtabiliyordu. Fotoğrafın bulunmasından kısa bir süre sonra fotoğraftan elde edilen resimlerin çoğaltılması için yeni bir baskı tekniği geliştirme çabalan başladı. Daha fazla ayrıntıyı verebilme ihtiyacıyla bakır oyma tekniği geliştirildi ve bu teknik birçok sanatçı tarafından kullanıldı. Martin Schanguer, Albrecht Dürer gibi birçok ünlü sanatçının kullandığıII bir teknik haline gelen metal oyma baskı resim günümüze kadar birçok sanatçının düşüncesini ifade etmede bir araç olarak kullanılmıştır ve sanatsal bir amaç taşır hale gelmiştir. Dünya sanatında uzun bir geçmişe dayanan özgün baskı sanatı Türkiye'de daha genç bir sanat dalıdır. 1700'lü yıllarda Osmanlı Devletinde örneklerine rastladığımız baskı resimler, daha çok taş baskı tekniğiyle karşımıza çıkmaktadır. `1882 yılında Güzel Sanatlar Akademisi'nin açılışında bir gravür (hakkaklık) bölümü de kurulmuştur. Ancak o bölümden yetişenlerin ne eserleri ne de isimleri günümüze gelebilmiştir.`(Asher 1989 : 33) 1932-1933 yıllarında öğretime açılan Gazi Eğitim Enstitüsü'nün Resim-İş Bölümüyle özgün baskı resim resmen eğirim kurumlarına da girmiştir. Başarılı sanatçıların yetiştirildiği Enstitü özgün baskı resmin gelişmesine öncülük etmiştir. 1957 yılında Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu açılarak, burada bir baskı atölyesi kurulmuştur.grafik Bölümü başkanlığına Mustafa Aslıer getirilmiş ve sanatçı, öncü özgün baskı sanatçıları arasında yerini almıştır. 1960 yılından sonra daha da önem kazanan baskı resim Türk sanatçıları tarafından benimsenmiş ve bu alanda büyük yapıtlar veren birçok sanatçı yetişmiştir.

Ill SUMMARY Drawing which was appeared as an expression tool at the beginning, is a communication element carrying out idea transfer. The fundamental of print-art is supported to the principle of duplication using molds. The mankind who lived in prehistorical periods, was using the walls of caves, the pieces of various rocks, or bones instead of molds. With the help of a scraper, scrapeing the surface of these, they were revealing the drawing with its exterior lines and then they were painting. This property of print-art which shows similarity with scrapeing method, appears as developing in different shapes at every civilization levels of mankind. Because at first, drawing was not bearing art anxiety and the purpose of drawing was providing communication and making multiple copies of drawings, figures and writings. Hittites, Assyrian and Sumerian cylindrical seals, Egypt's hieroglyphs, Greek's vase drawings, the drawings with wooden molds of Far-East expose the development levels of print-art in civilizations. The print-art, which shows itself in the most active form in China, had grown up there and provided the arise of Japan wooden printing art by effecting the Japan drawing. After the development printing techniques, being conveyed to next generation of drawing together with information has been provided. As an example `Elementa` can be shown that. It is Euclid's work which was duplicated in Venedic in 1942. the drawings in this work were replaced with the information which must be kept and they carried the property of explaining. After 13th century it started to be used in illustration of religious books. The printing technique which is named Xylographi was providing to illustrate the books but it started to be used with writing after the invention of printing-press by Guttenberg in 1500. This technique which is maked by wooden molds had carried out until the ends of 15th and 16th century. By developing various techniques, detail and tone differences have brought since the beginning of 17th century. The print-art which were made in 16th and 17th century, were carrying more qualitative properties. It was paid attention to being suitable for their original situations of the works. Besides there was no change in the increasing of the number of printings in these periods. At the end of 18th century, for providing the detail's transfer better, it was given up wooden- print and it was started to practice of wooden-gravure. A new printing technique was developed in 19th century. With this technique, which is named as shone-print, it was possible to take copies as much as we want, and these copies could be colored. Together with the invention of photograph, a new point of wiev has appeared in 1930s. Photograph has gotton rid of necessity to human. It can reflected a fact with its all details as it is. A short time after the invention of photograph, efforts of developing a new print-technique for duplication of pictures which were gotton from photograph, started. With the necessity of giving more details, copper-carving technique has improved and this technique has been used by a lot of artist. Metal-carving printing art which became a technique usedIV by a lot of famous artists like Martin Schongaver, Albrecht Dürer, has been used as a tool for expressing the ideas until now. And it has become a state of carrying an artistic-purpose. The original print-art which has a rather long past in world, is a younger art branch. We encountered the examples of print-drawing in Ottoman Empire in 1700s years they mostly with stone-print technique. `In the opening of fine arts academy a gravüre department was established too in 1882. but neither the names of artists who educated in that department nor their works haven't reached today.`(Asher 1989:33) In Art-work department of Gazi Education Institute which has opened in 1932-1933, the original printing-art formally participated in educational establishments. The Institute where successful artists have been educated forwarded the development of printing-art. Government Practical Nice Arts Instution of Higher Education was established in 1957 and a print workshop was established there. Mustafa Asher was charged with chairman of Graphics Department and he has taken his place between leading and original artists. Print-art that has been considered more important after 1960, has been appropriated by Turkish artists and a lot of artists who gave great works have aducated.