Alaiyeli Ebubekir Paşa ve vakıfları

Abstract

ÖZET: XVIII. yüzyıl, Osmanlı Devleti'rdn yıkılışa giden süreçte değişim olgularını en yoğun olarak yaşadığı dönemdir. Savaşlarda alman yenilgiler, halk arasında mevcut düzenin bozulması, toplumsal kurumlarda görülen çöküş ve bununla birlikte rüşvet, kayırmanın hat safihaya ulaşması, eski günlerine özlem duyan hükümdarların yenilik çabası içine girmesine neden olmuştur. Lâle Devriyle başlayan bu dönem ıslahatlarla devam etmiştir, ancak özellikle askeri alan başta olmak üzere yapılan yeniliklerin, sorunların giderilmesine yetecek kadar kökten çözümler içermediği ilerleyen zamanda ortaya çıkacaktır. Bu dönemde yaşamış olan Vezir-i Mükerrem Ebubekir Paşa, kapıcibaşt, çavuşbaşı, darphane emini, nişancı, kaptân-ı derya gibi birçok alanda Osmanlı Devleti'ne hizmet etmiştir. Paşa'nın bu çalkantılı dönemde Anadolu, Mısır, Mora, Kıbrıs gibi imparatorluğun önemli eyaletlerinde valilik görevini idame ettirmesi kendisine birtakım ek sorumluluklar yüklemiştir. İşte sıradan bir paşa olmaktan öte bir yaşam süren ve o döneme tanıklık eden Ebubekir Paşa bu nedenle çalışmamıza konu oluşturmuştur. Ancak Paşa'nın hizmeti bununla da kalmamış İstanbul, İzmir, Mekke, Mora, Mısır ve Kıbrıs'ta tesis ettiği vakıflarıyla devam etmiştir. Çalışmamızın birinci bölümünde yararlandığımız kaynaklara değinilerek, ikinci bölümünde dönemin genel tablosu çizilmeye çalışılmıştır. Ebubekir Paşa'nın hayatma ve aile bireylerine üçüncü bölümde, bugün halen mülhak vakıf satüsünde evlatları tarafından yönetilen vakıflarına ise dördüncü bölümde yer verilmiştir. Son bölümde de, Osmanh toplumu için vazgeçilmez bir öneme sahip olan vakıfların genel bir değerlendirmesi yapılarak, bu vakıfların bir Osmanlı Paşası tarafından hangi amaçlar doğrultusunda tesis edildiği ve halkın ihtiyaçlarına ne yönde cevap verdiği ortaya konmaya çalışılmıştır.

11 SUMMARY: XVTfl* century is the period, where Ottoman Empire deeply feel the variation feet in the process of demolishing. Defeats in the wars, disorder in public, decline in Social instituons and increase in bribe, protect caused the sovereigns who miss the ancient days to make reforms. The period began with `Lale Devri` continued with improvements, but it will be seen later that the reforms, especially in military area do not include sufficient solutions to overcome problems. Vezir-i Mükerrem Ebubekir Pasha, who lived in this period, served Ottoman Empire at a lot of mission, such as `kapıcıbaşı`, `çavuşbaşı`, `darphane emini`, `nişancı` and `kaptân-ı derya`. The governorships in empire's important states such as Anatolia, Egypt, and Mora and Cyprus load Pasha some additional responsibilities. Here there Ebubekir Pasha, who has an unordinary life and gave evidence to that period be came the subject of our study. But the service of Pasha is not only limited with above studies but also continued with the awares established in İstanbul, Izmir, Mekke, Mora, Egypt and Cyprus. In the first part of our study we mentioned the references, where in the second part, the general view of the period is tried to tell. Life and family of Ebubekir Pasha is told in third part, where awares which are directed of sons of Pasha today are in forth part. In the last part a general evaluation of awares which are the aim of estabilishing of these awares by an Ottoman Pasha is tried to be told.