Fâzıl Dîvânı (transkripsiyonlu metin-inceleme)

Abstract

ÖZET Mehmet Fâzıl Paşa, XIX. asır devlet adamı ve şairlerindendir. Kanâatimizce 1213 (1798-1 799)'de doğmuş ve kesin olarak bilinen bir târihle 30 Muharrem 1300/ 12 Aralık 1882'de, yaşı sekseni aşmışken vefat etmiştir. Edirne müderris rü'usluğu, Nâkibü'l- eşraf Kaymakamlığı, Belgrad Mollalığı, Bosna Mütesellimliği ve İzmit Mutasarrıflığı gibi görevlerde bulunmuş; 1250 (1834- 1835)'de `rütbe-i sâlise` ve 1253 (1837- 1838)'de `mirlivâ`lık rütbesi almıştır. Şâirimiz, 1260 (1844- 1845)'da Galata Mevlevî-hânesi şeyhi Kudretullâh Dede Efendi'ye intisabı ile kayıtlara da geçtiği üzere Mevlevi'dir. Bunu, neredeyse her manzumesinde; bilhassa gazellerinin makta beytinde mutlaka dile getirmektedir. `Fâzıl Dîvânı`nda 18 Kaside, 456 Târih, 313 Gazel, 2 Muhammes, 33 Tahmis, 3 Müseddes, 92 Kıta ve 55 Rubai bulunmaktadır. Ayrıca mensur olarak kaleme alındığı için nazım şekilleri tasnifinde zikredemediğimiz ancak içerisinde 1 beyit, 6 kıta-i târih, 1 kıta ve 1 târih beyti bulunan ilk sayfası `İcâzet- Nâme-i Evrâd-ı Şerîf-i Mevlevi` ve diğer kısmı için `Hulefâ-yı Mevlevîyesinin Ser- Bülendi` başlıklı toplam 12 sayfalık (sf.588- 596) bir kısım bulunmaktadır. Mevcut bölümün diğer sayfaları ise ( sf.597-601) Arapça metnin orijinal şeklini muhtevidir. Fâzıl Paşa'nın 5313 beyitlik `Dîvân`mdan başka, 1866'da yazılan `Şerh-i Hakâyık-ı Ezkâr-ı Mevlânâ` isimli 458 sayfalık bir eseri ve Ziya Paşa'nın, şahsına yönelttiği suçlamalara cevap verdiği `Reddiye ve Tekzibiyye` isimli 35 beyitlik bir hiciv manzumesi bulunmaktadır. Çalışmamız `İnceleme` ve `Transkripsiyonlu Metin` olmak üzere iki cilt olarak düzenlenmiştir.

VI SUMMARY Mehmet Fazıl Pasha is one of the poets and the statesmans in the XIX. century. In our opinion, he was born in 1213 (1798 - 1799) and we know certainly that he died over 80 ages on 30 Muharrem 1300/12 December 1882. He was on duty as `Edirne müderris rü'usluğu`, `NâkibüM- eşrâf Kaymakamlığr/`Belgrad Mollalığı`, `Bosna Mütesellimliği` and `İzmit Mutasarrıflığı'1; he rose in a rank `rütbe-i salise` in 1250 (1834- 1835) and `mirlivalık` in 1253 (1837-1838). Mehmet Fazıl is a Mevlevi; he became a membership of KudretuIIâh Dede Efendi whom is the sheikh of Galata Mevlevî- hânesi. Fazıl always expresses this property in every poem, in particular at the last couplets of his gazels. There are 18 Kasîde, 456 Târih, 313 Gazel, 2 Muhammes, 33 Tahmis, 3 Müseddes, 92 Kıta ve 55 Rubai in `Fâzıl Dîvânı`, in addition, we can not mention about the first pages which has title `İcazet- Nâme-i Evrâd-ı Şerîf-i Mevlevi` and the twelve-page other part which has title `Hulefâ-yı Mevlevîyesinin Ser- Bülendi` in the classification of the poem forms because of written as prose. The other pages of this part are Arabic ( page 597-601) There is a four-hundred and fifty-eight-page work of art,written in 1886, called as `Şerh-i Hakâyık-ı Ezkâr-ı Mevlânâ` and a thirty-five-couplet satire poem called as `Reddiye ve Tekzibiyye` written in the result of the dispute among Ziya Pasha and Fazıl Pasha besides Fazıl Pasha's `Divan` which has 5313 couplets. Our work of art is arranged as two bindings consist of `research` and `transcription of text`.