Temettuât defterlerine göre 19. yüzyıl ortalarında Hafik kırsalı

Abstract

1839'da Tanzimat Fermanı'nın ilanı, Osmanlı İmparatorluğunun malî yapısında da değişiklikler yapmıştır. Öncelikle herkesin gelirine göre alınan vergiler tek bir kalemde toplanmış, bu da halkın vergisini belirleyecek kazanç ve malının tespitini zorunlu hale getirmiştir. Sonuçta ortaya, bugün Başbakanlık Osmanlı Arşivinde kayıtlı bulunan ?Temettuât Defterleri? çıkmıştır.Bu çalışmada, Sivas ilinin Hafik kazası köylerine ait 75 temettuât defteri kullanılmış, defterlerde kayıtlı olan 103 köy üzerinden Hafik kırsalının 19. yy. ortalarında ki sosyal ve ekonomik yapısını değerlendirmek amaçlanmıştır.Dört bölümden oluşan tez çalışmamızın giriş bölümünde, temettuât defterlerinin ayrıntılı tanıtımı, tarihe katkıları ve önemi, Hafik temettuât defterlerinin kısa bir tahlili ve Hafik ilçesinin tarihçesi bulunmaktadır.Birinci bölümde, temettuât defterlerindeki hane sayılarından yola çıkarak bölgenin nüfusu ve bu nüfusun Müslim-gayr-ı Müslim oranları hakkında fikir sahibi olmayı sağlayacak sonuçlar elde edilmiştir.İkinci bölümde, Hafik hane reislerince kullanılan isim, unvan, lâkap ve meslekler, Müslim?gayr-ı Müslim kıyaslamaları ile incelenmiştir.Üçüncü bölümde ise, Hafik'teki gelir kaynakları ve bu kaynakların dağılımı; Hafik köylerinin zirai hayatı, toprakların tasarruf şekilleri ve ziraata dayalı ürünlerin dağılımı ile ilgili bilgiler verilmiştir. Buna ilaveten Hafik geçim kaynaklarının temel taşlarından bir diğeri olan hayvancılık hususunda; büyük ve küçükbaş hayvanlar, yük ve binek hayvanları ve arıcılık üzerinde durularak bunların ne yoğunlukta, ne amaçla yetiştirildiği ve bunlardan ne kadar gelir elde edildiği değerlendirilmiştir. Bu bölümde son olarak Hafik kırsalında meskûn ahalinin aralarında yaptığı ortaklık ve ortak olunan kaynaklar ile ilgili detaylı bir çalışma ve asiyâb gelirleri hakkında birtakım bilgiler bulunmaktadır.Dördüncü ve son bölümde ise, temettuât defterlerine göre Hafik halkından alınan vergilerin çeşitleri, miktarları ve dağılımı üzerinde durulmuştur.Bu çalışmaya temelini olan temettuât defterleri, Osmanlıcadan transkrip edilerek ?Excel? programına kaydedilmiş, daha sonra ise ?Word? programında tablolar ve grafikler elde edilip, bu grafiklerin yorumlanmasıyla son şeklini almıştır.Anahtar Sözcükler: Hafik, Temettuât, Tarım, Hayvancılık, Nüfus, Vergü-yi Mahsusa, Öşür, Asiyâb, Reaya, Cizye.

The declaration of The Political Reforms Firman In 1839 also created transformations at the economic structure of the Ottoman Empire. First, the taxes which are taken according to everyone?s income were collected under one constitution. And this made the determination of the income and the estate which would define the citizens? taxes. Eventually, temettuât registers which are today registered in Premiership Ottoman Archive came out.In this study, we aim to evaluate the social and economic structure of Hafik rural?s in the mid 19 th century by the data belonging to 103 villages of Hafik in the temettuât registers belonging to Hafik Town,Sivas.In the prologue of our thesis which consists of four chapters, the comprehensive introduction of the temettuât registers, its contributions to the history and its importance, a short analysis of Hafik temettuât registers and short history of Hafik Town are given.In the first chapter, we attained the results which we acquired through the number of the households in the temettuât registers and which will ensure us to have an idea about the population of the region.In the second chapter, the names, titles and agnomens which were used by the Hafik household heads, their occupations and Muslim- non Muslim comparisons are studied.In the third chapter, the knowledge about the sources of incomes in Hafik, their distribution and house and villages conditions according to the averages of the town; again on the basis of the agricultural data in the registers, the agricultural life of Hafik, how they used the land, the distribution of the agricultural products is given. In addition to this, through dwelling on stockbreeding which was one of the two main sources of living, cattle and sheep, mounts and apiculture, the issues of how densely and for which aim they were breed and how much income was obtained are evaluated. Finally in this chapter, there is knowledge about Asiyâb incomes and a comprehensive study on the associations among the citizens inhabited in Hafik and the income sources which they associated.In the fourth chapter, the last one, according to the temettuât registers, the kinds, amounts and the distribution of the taxes taken from the citizens of Hafik is discussed.Temettuât registers which constitutes the basis of our thesis is saved to ?excel? program by having its transcript from Ottoman Turkish and after obtaining tables and graphs, it took its last form through the evaluation of these graphsKey words: Hafik, Temettuât, Agriculture, Stockbreeding, Population, Vergü-yi Mahsusa, Öşür, Asiyâb, Reaya, Cizye