Türk edebiyatında manzum hilyeler

Abstract

Divan edebiyatında tür meselesi tartışmalı bir konu olup bir yandan bu alanda metin neşri çalışmaları yapılmakta bir yandan da kuramsal tartışmalarla söz konusu sorunlara çeşitli çözümler aranmaktadır.Bu çalışmanın amacı, tür meselesini kuramsal anlamda tartışmak olmayıp türün belirleyici kriterinin konu olduğu düşüncesinden hareketle tür olarak kabul ettiğimiz hilyelerin tüm metinlerini ortaya koyup bu türle ilgili özellikleri belirlemeye çalışmaktır.Hilyeler, manzum ve mensur olarak yazılabilen aynı zamanda tablo olarak da hazırlanabilen edebî eserlerdir. Bu çalışmanın sınırları içerisinde mensur hilyelerden ve tablo hilyelerden de bahsedilmiş olmakla birlikte çalışmanın ağırlık noktasını manzum hilyeler oluşturmaktadır. Bu çerçevede tespit edilebilen bütün manzum hilye metinleri çalışma içerisinde verilmiş ve bu metinlerden hareketle türün özellikleri ortaya konulmak istenmiştir.Çalışma için öncelikle hilye metinleri tespit ve temin edilmiş, elde edilen metinlerin yazı çevirimi ve uygun görülen nüshalardan hareketle edisyon-kritiği yapılmış ve sonuçta tüm hilyelerin incelemeleri yapılarak bazı sonuçlara ulaşılmıştır. Hâkânî, Neşâtî ve Cevrî gibi hilyesinin nüshaları çok fazla olan birkaç şairin eserinin metni ise bazı seçme nüshalardan hareketle oluşturulmuştur.Sonuçta elde edilen 38 manzum hilyenin genel özellikleri göz önünde bulundurularak türün özellikleri belirlenmeye çalışılmış, hilye kavramının tanımı yapılmış ve bu doğrultuda bugüne kadar hilye kabul edilen bazı metinlerin hilye özelliği göstermediği tespit edilmiş, ayrıca hilye literatürüne yeni bazı hilye metinleri eklenmiştir. Bütün hilye metinlerini çalışmamıza dâhil etmiş olmamız hilye konusuna toplu bir şekilde bakmamıza olanak vermiş, bu da hilye metinleri ve hilye şairleri hakkında bugüne kadar ortaya konan bazı yanlışlıkların giderilmesini sağlamıştır. Bütün manzum hilye metinlerini kapsayan bu çalışmanın ayrıca ileride genel olarak türle ilgili yapılacak olan kuramsal bazı çalışmalara da katkı sağlayacağına inanıyoruz.

In classical Ottoman poetry the matter of literary type is a controversial subject and in this field on the one hand, when it has been working for publication of the texts, on the other hand it has been working to find various solutions for questions at issue with theoretical discussions.The aim of this work is not to discuss matter of the type as theoretical, is to work determining qualities about hilye type as bringing up all texts of the hilyes which we have accepted as type in contemplation that type?s distinctive mark is contentHilyes are literary works which can be written as poem and prose, moreover can be prepared as tablet. In this work altough it has been mentioned about hilyes in the type of prose and tablet, hilyes in the type of the poem come to the heart of the work. In this context it has been given place to all texts of the hilye poem determined in the work and studing on these texts it has been want to bring to this type?s qualities.For the work firstly texts of the hilye have been determined and ensured, transcription and comparative transcription amoung copies approved has been made and finally it has been come some conclusion examining all hilyes. The text of achievements belonging a few poets like Hâkânî, Neşâtî and Cevrî whose hilye copies are too much has been composed on the basis of some select copies.Finally it has been work to determine qualities of the hilye type considering common gualities of 38 hilyes having been ensured, it has been defined consept of the hilye and in this context it has been determined that some texts have being accepted as hilye until today haven?t got qualities of hilye, moreover new hilye texts have been added to hilye literatüre. Since we have inserted all hilye texts to our work, we can look at hilye subject from a larger perspective, this aspect has also enabled that some mistakes having been brought up about hilye texts and hilye poet until today has been straightened. We believe that this work including all hilye texts would assist in prospective theoretical works which would genarally study about the type.