Osmanlı - İran seferlerinin lojistik hazırlıkları (1630-1750)

Abstract

Osmanlı Devleti'nde XVI. asırdan itibaren görülmeye başlayan mali sıkıntılar, dâhili karışıklıklar ve askeri nizamın bozulmaya yüz tutması XVII. yüzyıldan itibaren çözüme kavuşturulması gereken problemler olarak gündeme gelmiş ve bu konuda hazırlanan raporlarla bir takım ıslahat faaliyetleri gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Ancak XVI. asırda başlayan bu bozulmaların sonraki yüzyılda tekrar başlayan İran seferleri ve yine istikrarlı bir şekilde devam eden Avusturya savaşlarının da etkisiyle önüne geçilemediği görülmektedir.Osmanlı Devleti'nin batıda giriştiği seferlerde doğu siyasetini güçlü tutması başarılı olması konusunda en önemli amillerdendi. Sultan I. Süleyman döneminde imzalanan Amasya Antlaşması bir süre düzeni sağlasa da XVII. yüzyılda yoğun bir şekilde başlayıp XVIII. yüzyıl ortalarına kadar devam eden İran ile mücadeleler, devleti yıpratan büyük mali külfetler yüklediği gibi askeri disiplinin bozulması hususunda da önemli rol oynadı.Devleti uzun süre uğraştıran bu mücadeleler hakkında yapılan çalışmalara bakıldığında kitap olarak yazılan eserlerin çok az olduğu genel olarak makale tarzında yazıların yaygınlığı dikkat çekmektedir. IV. Murat dönemini de dahil edersek, bu tarihe kadar olan seferler için ayrıntılı kaynaklar bulunurken, sonrası için aynı şeyleri söylemek mümkün olmamaktadır. Bu tarihten sonraki ilişkiler hakkındaki mevcut bilgiler Genel Osmanlı Tarihleri ile çeşitli kitap ve makaleler içerisinde ele alınmak suretiyle hazırlanmıştır.Çalışmamızda XVII. yüzyıl ortalarından başlayarak XVIII. yüzyıl ortalarına kadar aralıklarla ve sıcak çatışmalar şeklinde devam eden Osmanlı-İran seferlerinde kullanılan yollardan ve bu yollarda gerçekleştirilen tamir faaliyetlerinden başlamak suretiyle, merkezden harp sahasına kadar Anadolu'nun çeşitli yerlerinde bulunan menzillerde asker için gerekli olan malzemelerin ve mühimmatın temin edilmesi ve bu iş için hangi yöntemlerin uygulandığı, toplanan malzemenin nakli hususunda ne gibi yolların takip edildiği açıklanmaya çalışılırken, sefer sırasında kapıkulu ve eyalet askerlerinin durumları ve sefer için asker toplamanın zor olduğu bu dönemde ne gibi sorunlar yaşandığından bahsedilmeye çalışılacaktır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, İran, Sefer, Anadolu.

From the XVI century, the Ottoman Empire began seeing financial difficulties, the face of internal unrest and military order and keep the corruption from the XVII century, have come up as problems to be resolved and a number of reports prepared on this subject is being carried reform activities.However, this deterioration in the XVI century from Iran flights starting again the next century, still consistently trains and the impact of the ongoing wars in Austria are avoided.In the expeditions undertaken by the Ottoman Empire strong hold the eastern policy in order to become successful the most important element. Sultan Süleyman I, signed the treaty of Amasya the layout of a period tıme an intense starting from the XVII. century, XVIII. century until the middle of struggle with the Iranian government that wear such as large financial burdens imposed military discipline has played an important role in regard to corruption.About these struggles in the state for a long tıme occupy looking at the work done book Works as a post is very low, in general, the article draws attention to the prevalence in the style of writings. If we include the period of Murat IV who up to this date for flights while more resources, it is impossible to say the same for the past. The information is available after the date of this about relations with the General Ottoman Dates in various books and articles prepared by considering.In our study the mid- seventeenth century until the middle of XVIII. century the warm conflicts in the form of and intervals of the ongoing at Ottoman-Iranian flights of roads used and the roads begining in the repair activities, centrally located in various parts of Anatolia to the field of war to ranges, for military provide the necessary and which methods to be applied for this job, the material collected in regard to transplantation while trying to explain what the roads are fallowed, troops of sultan and state troops during the tıme situation and for war of troops gatherin is difficult during this period such as what problems occur will be studied mention.Key words: Ottoman, Iranian, expedition, Anatolia.