1492 numaralı Sivas Cizye defterinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu tezde, yüzyıllarca Osmanlı hazine gelirlerinin önemli bir kısmını teşkil eden cizye vergisinin, H.1265(1848) yılı Sivas cizye defteri esas alınarak 19. Yüzyıl ortalarında ne şekilde uygulandığı incelemeye alınmıştır. 1265 yılı haricinde 1259,1260,1262,1263 yıllarına ait dört defter daha incelenmiş, 19. yüzyıl Osmanlı vergi sisteminde gerçekleştirilen köklü değişimin cizyeye yansımaları tespit edilmeye çalışılmıştır.Cizye, belirli şartları taşıyan gayr-i müslim erkeklerin ödemekle yükümlü olduğu, kaynağını islamdan alan şer'i bir vergi türüdür. Mükelleflere ait zengin diyebileceğimiz bilgiler ihtiva eden ve titizlikle tutulup muhafaza edilen cizye defterleri, çeşitli yönleriyle gayr-i müslim nüfus hakkında değerlendirme yapmaya oldukça elverişlidir. H.1265(M. 1848) yılı cizye defteri incelenmek suretiyle söz konusu dönemde Sivas'ın çeşitli mahallelerinde ikamet eden gayr-i müslimlerin etnik ve dini dağılımları, mesleki ve ekonomik durumları, hane yapılarının yanı sıra çeşitli şahsi özellikleri istatistiksel olarak değerlendirilmiştir.Anahtar kelimler: Cizye, Cizye defteri, Sivas, Gayr-i Müslim,

At this thesis, the way how Jizyah tax -an important portion of tax income of Ottoman Empire- was applied in the middle of 19. century based on 1848 (H. 1265) Jizyah registry of Sivas has been researched. Besides the registry from 1265, 4 other registry from 1259, 1260, 1262 and 1263 have also been researched, the reflection of Ottoman's taxation change in 19th century on Jizyah has been tried to be established Jizyah is kind of a tax based on Shari'a that's been received from eligible non-muslim males. Jizyah registries of taxpayers include information that we can call valuable and have been kept carefully and are very convenient to do an evaluation about non-muslim population. Ethnic and religion distribution, vocational and economic statuses, family structures and also some personal characteristics of non-muslims who lived in various neighborhoods of Sivas have been statistically evaluated from Jizyah in registry of 1848 (H. 1265)Keywords: Jizyah, Jizyah registry, Sivas, Non-Muslim,