Sermaye, borç ve alacakları açısından Bursa esnaf-tüccarı (1800-1839)

Abstract

Bu çalışmamızda 1800-1839 tarihleri arasında yer alan Bursa şer'iyesicillerinden 37'sinin içerisinde 810 esnaf-tüccar terekesi tespit edilmiştir. Tespitedilen esnaf-tüccar terekelerinden yola çıkarak esnaf-tüccarın sermaye, borç alacakilişkileri gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmıştır.1800-1839 tarihleri arasında terekeleri bulunan Bursa esnaf-tüccarının,sermaye, borç alacak ilişkileri konusu altı ana bölüm içerisinde işlenmiştir. Birinci bölümde, Osmanlı Devleti esnaf-tüccar zümresinin kısa tarihsel gelişimi,kurumsal gelişimi, kendi içerisinde yer alan hiyerarşik yapısına yer verilmiştir.İkinci bölümde Bursa kentinin iktisadi açıdan gelişim sürecine dair yapısıişlenmiştir. Bursa esnaf-tüccarına ait mal varlıklarının tespitinde önemli belge türüolan terekelerin muhteviyatı, terekelerde yer alan idari kesim ile esnaf-tüccarınservetleri açısından mukayesesi, dinsel açıdan esnaf-tüccarın ekonomik durumlarınınanalizleri ile esnaf-tüccarın mal varlığını oluşturan unsurlar teker teker ele alınmıştır.Üçüncü bölümde ise Bursa esnaf-tüccarının borç-alacak ilişkileri ile kredi kaynaklarıaçısından vakıflar konusu irdelenmeye çalışılmıştır.Dördüncü bölümde Bursa esnaf-tüccarı açısından üretim malları ve mamülleri ilebu ürünlerin pazarlanma süreçleri üzerinde durulmuştur. Bursa esnaf-tüccarına aitüretim alanları kendi arasında tarım, sanayi, yapı inşaat ve hizmet sektörleri gibibölümlere ayrılarak incelenmiştir. Esnaf-tüccarın pazarlama sürecinde yer alan fizikselmekânlar ile devletin pazarlama üzerindeki etkileri üzerinde durulmuştur.Beşinci bölümde ise, Osmanlı Devletinin ticari faaliyetlerin gelişmesi içinattığı adımların tarihsel seyri, Bursa'nın ticari etkinlikler açısından konumu, Bursalıesnaf-tüccar ile diğer bölge esnaf-tüccarlarının birbirleriyle olan ilişkilerini coğrafibölgelere ayırarak karşılıklı olarak incelenmeye çalışılmıştır.Altıncı bölümde, Bursa esnaf-tüccarının sosyo kültürel hayatta kullandığımekânlar, eşyalar, içtimai hayatta kadın, aile hayatı, miras ve esnaf-tüccarın kullandığıunvan ve sıfatlar tereke kayıtlarından yararlanılarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.Bursa esnaf-tüccarına ait bilgiler için tablo veya Şekillerde oluşturularak konununanlaşılmasına bir nebzede olsa katkı sunulmaya çalışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Bursa, Esnaf, Tüccar, Borç, Alacak, Mal varlığı

In this study, 810 tradesmen-merchants' inheritance records are identified from37 court records of Bursa between the years 1800-1839. Considering these records,tradesmen-merchants' funds, borrowing and lending relationships are tried to bebrought on light.The subject of Bursa tradesmen-merchants' funds, borrowing and lendingrelationships, who lived between 1800 and 1839, are treated in six main topics. Inthe first part, historical development, insdutional development, hierarchicalstructure of Ottoman State and information about Bursa province's level ofdevelopment in terms of finance are being treated.In the second part, structural improvement of Bursa province is mentioned interms of finance. The content of inheritance records which are very importantdocuments for identifying wealth of Bursa's tradesmen-merchants, comparison ofadministrators and tradesmen-merchants who take part in inheritance records in termsof wealth, analysis of tradesmen-merchants' financial conditions in terms of religionand factors which form tradesmen-merchants' wealth are being treated one by one. Inthe third part, the subject of foundations in terms of Bursa tradesmen-merchants'borrowing and lending relationships and sources of credits are tried to semtinized.In the fourth part, production goods and marketing of these goods in terms ofBursa tradesmen-merchants are dwelled on. Bursa tradesmen-merchants' productionareas are studied by sectioning as agriculture, industry, construction and serviceindustry in itself. Physical places where take part in the marketing process oftradesmen and effects of state on marketing are dwelled on.In the fifth part, historical process of Ottoman State's steps to improve itscommercial activities, location of Bursa in terms of commercial activities, relationshipbetween Bursa tradesmen-merchants and other tradesmen of the region, are studied bysectioning into geogrophical regions.In the sixth part, places and goods which Bursa tradesmen-merchants use insocio-cultural life, women in social life, family life, inheritance and nicknames andtitles which tradesmen use, are tried to be presented. Information about Bursatradesmen-merchants are tried to be supported by tables and graphs for betterunderstanding of the sucjectKey Words: Bursa, Tradesman, Merchant, Debt, Due, Wealth