Tüketicilerin korunmasında işletmelerin sosyal sorumlulukları

Abstract

ÖZET İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak yaşamını kolaylaştırmak ve nihayet yaşamını düzenleyebilmek için faaliyet gösteren işletmeler, malların ve hizmetlerin üretildiği ve satıldığı her yerde mevcuttur. İşletmeler aynı zamanda serbest piyasa ekonomilerinin en önemli karar birimleridir. Sosyal sorumluluk sahibi işletmeler ortaya çıkarmak düşüncesi kendiliğinden oluşmamıştır. Bu düşüncenin gelişmesinde, işletmeler ile toplumun ilgili diğer kesimlerinin (çalışanlar, hissedarlar, tüketiciler v.b. gibi) çıkarlarının çatışması, çevrenin kirlenmesi sonucu doğal dengenin bozulması, teknolojik gelişmeler, eğitim düzeyinin yükselmesi ile toplumdaki bilinçlenmenin artması gibi nedenler etkili olmuştur. Ancak gelişmiş bazı ülkelerdeki birkaç işletme haricinde, sosyal sorumluluk ilkesi ile hareket etmeyi kendiliğinden ön plana çıkaran, işletme sayısının azınlıkta olduğu gerçeği yapılan araştırmalar sonucu karşımıza çıkmaktadır. Çeşitli Batı Ülkeleri ve Avrupa Birliği'nde tüketicinin korunmasında yapılan düzenlemelerin çokluğu bu durumun en önemli göstergesidir. İşletmelerin sosyal sorumlulukları konusunda ülkemizdeki gelişmeler de ne yazık ki diğer ülkelerden farklı değildir. Tüketicinin korunmasında işletmelerin sosyal sorumluluklarının 4 temel tüketici hakkı çerçevesinde oluşturulduğu ve yasal düzenlemelerin bu haklar çerçevesinde yapılmış olduğudur. Bu dört temel tüketici hakkı; tüketicinin sağlık ve güvenliğinin korunması, tüketicinin bilgilendirilmesi ve eğitilmesi, tüketicinin ekonomik çıkarlarının korunması, tüketicilerin örgütlenmesi haklan olarak kabul edilmiştir. Bu düzenlemeler sayesinde bir yandan tüketiciler satın aldıkları mal ve hizmetlerin risklerine karşı korunmaya çalışılırken, diğer yandan işletmelerin mal ve hizmet üretirken nelere dikkat etmeleri gerektiği belirlenmeye çalışılmıştır.

ABSTRACT Businessec which make efforts to meet the expences of people, make their lives easy and organize exist everywhere where the goods and services were produced and sold. Businesses, at the same time, are the must important decision units of free market economices. The idea to form businesses having social responsibilities has not been existed in it self. The reason like the self-interest conflicts of the other parts of the society such as workers, shareholders, consumers and the state etc., breakdown of the natural balance as a result of the pullution of environment, technological developments, rising of educational level, increassing of consciousness in the society against businesses have been affective in this progress of this thought. However, except for the several businesses in some developed countries, the fact that the number of the businesses which reveals to act within the principles of social responsibility to the first stage in it self has been in minority is a reality as a result of the research done. Alot of major regularities that were made in the protection of consumers in the western countries and Europen Community are the most important indigators of this situation. The progresses in our country in the subject of the social responsibilities of businesses are not different from the ones that of the other countries. The social responsibilities of businesses in the protection of comsumers have been formed in the framework as the major five rights of comsumers, and legal regularities have been taken place in this framework of these rights. These five major comsumer rights are as follows; the protection of health and safety of consumers, cultivation and training of consumers, the protection of economical self-interest of consumers, consumers' compensation, and the organizational rights of consumers. In view of these regularities, both consumers have been planned (thought) for the safety against the risks of goods and services they have and it has been determined what must be noticed while businesses produce the goods and services as well.