Osmanlı`nın son döneminde yetişen subayların fikri yapılarının temelleri ve etkileri

Abstract

u ÖZET Osmanlı İmparatorluğunun son döneminde yetişen çoğu genç yaştaki subayların birçok önemli olayda yer aldıkları bilinmektedir. Yaşanan bu olaylardaki rollerini belirtmek kadar bu subayların nasıl bir ortamda yetiştiklerini, zihniyetlerinin ne şekilde oluştuğunu ve tepkilerinin neye dayandığını öğrenmek de ayrı bir öneme sahip konulardır. Osmanlı Devleti'nin çoğunlukla Ordu esaslı bir idari yapıya sahip olması, her türlü buhrandan çıkışın ilk reçetesi olarak kuvvetli bir askeri gücün gösterilmesi subayları yönetime karşı daha farklı bir pozisyonda bulunmaya götürmüştür. Tanzimat hareketinin başlattığı okullu ve geleneksel eğitim alanlar arasındaki çekişmenin doğurduğu sıkıntılar, subayların padişahı bir zorba ve mutlakiyetçi ilan etmesi ile doruğa ulaşmıştır. 19. yüzyılın en önemli hareketi sayılan milliyetçi eğilimlerin Osmanlıda yer alan azınlık milletlerinde yoğun olarak yaşanmasına paralel şekilde subayların Türkler için başım çektiği bir `Türkçülük` hareketi başlatılmıştır. Genç Osmanlıların başlattığı yönetime ve özellikle padişaha olan muhalefeti en uzun süre Jön Türkler ve İttihat Terakki Cemiyeti mensupları sürdürmüşlerdir. Devletin güçsüzlüğünün doğurduğu her türlü olumsuzluğa olan muhalefeti, 1908 ihtilali ile doruğa çıkaranlar ise genç subaylar olmuşlardır. Subayların yetiştiği dönem ülkenin yoğun toprak kaybına uğradığı, azınlıkların devletten ayrılmak için çeteler kurarak isyanlar çıkardığı, ekonomik sıkıntıların had safhalara ulaştığı buhranlı bir dönemdir. Çoğu sıkıntının sorumlusu olarak görülen Padişah II. Abdülhamit ise genç subaylara göre halka baskı uygulayan, özgürlükleri kısıtlayarak ülkenin önünü tıkayan bir müstebit olarak kabul edilmektedir. Ancak kolaycı bir yaklaşımla devletin yaşadığı bir çok ciddi problemi tek kişi üzerine yıkarak ele alan bu fikrin geçersizliği, İttihat Terakki Cemiyetinin iş başına gelmesi ile iyice anlaşılacaktır. Tepki duyarak büyüyen, çeteci bir ruha sahip olan ve siyasetten pek kopamayan bunun yanında özgürlükçü bir zihniyetin elemanları olarak kabul edilebilecek son dönemsubayları, milli mücadelenin ayrıca en önemli isimleridir. Bir çoğu Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda ciddi görevler üstlenen bu subayların yaşadıkları ile belirginleşen görüşleri yeni Cumhuriyet Devleti'nin de benimsediği resmi zihniyeti oluşturmuştur.

Ill SUMMARY It's known about officers at the last period of Ottoman Empire were Involved in many important events in their countries. It's besides to show their important roles in these events, it will be necessary to indicate the circumstances about their life and education. In the other hand it must to learn how took a form young officer's thoughts against the events. Because of Ottoman Empire had a structure based on a military power, so this army always appeared only solution to all the different crisis. For a long time in addition to this, army officers had more powerful situation than similiar civilian officials in the Ottoman government's statute. It is opposed to government and espically to Sultan that started by young Turcs and continued by İttihat- Terakki group in a long time. The young Turcs and officiers used the reason of weakness of government and increased the opposition to Sultan before 1908 revolution. It's generally accepted that Nationalism was the most important movement in the history of 19th century. It's first asserted by of minorities in the Ottoman Empire after the French Revolution in 1789. Contrary to this movement, then young Turcs have started a new Turkish Nationalism. In Macedonia, this event changed in to a freedom movement by young officiers when they continued a fighting to the minority raiders in 1900s. Before 1908 Revolution, the officers decleared the Sultan as a violent, but after these days, they will gowern the country like `Violent Sultans`. This study shows also the difference of the young officers before the world war I and after the Turkish freedom war.