Mir Hamza Nigari`nin Nigar-name mesnevisi: İnceleme - metin

Abstract

Mir Hamza Nigârî, 19. asırda yaşamış önemli bir edebî şahsiyettir. Şiire, tarikata girdikten sonra başlamıştır. Türkçe ve Farsça olarak iki Divan, `Nigar-nâme`, Çay-nâme ve SâM-nâme adında üç tane de Mesnevî'si vardır. Bu eserler onun edebiyat tarihimizdeki yerini alması için yeterli bir sebeptir. Çalışma konumuz olan `Nigar-nâme MesnevîsF, muhteva itibariyle, tamamen dinî-tasavvufî bir yapıya sahiptir. Nigârî'nin diğer eserleri gibi `Nigar-nâme`yi de, mutlaka Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı içinde değerlendirmek gerekmektedir. İncelemeye, elimimde bulunan Osmanlıca- metinleri Lâtin alfabesine aktararak başladık. `Nigar-nâme`yi; söz başı, giriş, üç bölüm altında inceleme, netice, umûmi bibliyografya, metin, sözlük ve indeks gibi ana başlıklar altında ele aldık. Eserin yazıldığı dönemin siyâsi, sosyal ve kültürel olarak genel yapısını, giriş niteliğinde verdik. Nigârî'nin biraz gezgin bir hayat yaşamasının sonucu olarak, eserlerinde karşılaşılan Azerbaycan ve Anadolu dil yapısının örneklerine ulaşmaya çalıştık. Şekil olarak, vezin, kafiye ve anlatını şekilleri gibi konulan irdeledik. Bu metotlarla Nigârî'nin sanatı ve edebî şahsiyeti üzerinde durmaya çalıştık. Çalışmamızın amacı, bir tarikat şeyhi ve edip olan Mir Hamza Nigârî'nin tanıtılması ve doğru anlaşılmasıdır.

Mir Hamza Nigârî, is an important literary individual (person) who lived in the nineteenth century. He began to write poems after joining the sect. He has two Divans (collections of lyric poems), and three Mesnevis (poems in rhymed couplets) called `Nigar-nâme`, Çay-nâme and Sâki-nâme in Turkish and Persion languages. These works are sufficient reasons that he is to take his place in our history of literature. `Nigar-ndme` poem (mesnevi), which is our study subject, has completely a religious theosophistical structure as for its content. Like Nigârî' s other works, it is necessary to assess `Nigar-nâme` in Religious- Theosophistical Turkish literature absolutely. We started our study by writing our present texts in Latin letters. We dealt witt `Nigar-nâme` under main titles such as preface, introduction research (examination), result, specific bibliografhy, text, dictionary and index. We studied the general structure in an entrance aspect as politikal, social and cultural of the period in which the work was written. As a result of Nigârî's pedlar life, we tried to reach the samples of Azerbaijan and Anotolian tongue structure faced in his works. As a shape, we discussed the subjeds such as metre, ryme and narritive forms. With these methods, we tried to examine on the literary personage and art of Nigârî. The aim of our study is to introduce and make understand Mir Hamza Nigârî who was a sect sheikh and literati.