Genç Kalemler`de yayınlanan şiirler ve Yeni Lisan Hareketi`nde şiir anlayışı

Abstract

I ÖZET 10 Temmuz `İnkılâb-ı mes'üde'si olarak adlandırılan II. Meşrûtiyet'ten halkın ve 1909'da yayınlanmaya başlayan Hûsn ve Şiir Dergisi'nin sanatkârlarının beklentileri çok fazladır. Hûsn ve Sik Dergisi, 8 sayı yayınlandıktan sonra `Genç Kalemler` adını alır. `Genç Kalemler` adıyla 39 dergi yayınlanır, iki sayı bir arada yayınlanan mümtaz nüshalar `17-18 ve 24-25* ilâve edildiğinde sayılan 41'e ulaşır. Kadroya mensub şairler, ilerlemek, yükselmek için çok çalışmaları gerektiğine inanırlar. Devir ise içte ve dışta yıkıcı, yıpratıcı siyâsi olaylara gebedir, îçte 31 Mart Vak'ası olarak bilinen, 4. Avcı Taburu'nun başlattığı ve Padişah'ın siyâsi gücünü kaybetme korkusuyla destek verdiği irticâ'i hareket yaşanır. Sonucunda Abdülhamid'in halli gerçekleşir. Yerine Sultân Reşad tahta geçer. Bu olayla benzerlik gösteren Adana ve Erzurum vâkaları patlak verir ve bastırılır. Dış siyâset ise daha karmaşık bir tablo sergilemektedir. Oniki Adası Yunanlılar tarafından alınmış, Trablusgarb'a, İtalyanlar saldırmış. Bosna-Hersek'i Avusturya topraklatma katmış, Bulgaristan ise bağımsızlığını ilân etmiştir. Büyük Osmanlı imparatorluğu içindeki unsurlar dağılırken împarartorluk siyâsî güç kaybetmeye başlamıştır. Devirden gelen ve üzüntü veren bu olaylar sanatkârları derinden yaralar. Mâzîden güç almak için maziyi araştırırlar. Bu nedenle Osmanlı târihine ve Orta Asya kültürüne, mitolojisine yönelirler, araştırırlar. Maziyi araştırıp Türk kimliğini ortaya çıkarıp sânlarla dolu Osmanlı Târihi'ne, Orta Asya kültürüne bağlanan şairler, şiirlerinde Oğuz Hân, Atilâ, Sultan Selim gibi tarihî şahsiyetleri, Farabî, îbni Sina gibi Türk Bilim adamlarını işleyerek manevî güç alırlar. Şairlerin yazdığı şiirlerde devrin etkisiyle ortaya çıkan isyan, öfke, kîn duygulan görülür. Zaman zaman dinî değerler de şiire katılmak suretiyle cihâd çağrısı yapılır. Amaçlan yükselmektir. Bunu bir çok şiirde vurgularlar. Aynı tarihlerde Servet-i Fünûncuların usta kalemleri varlıklarını sürdürmektedirler. Genç Kalemler topluluğu başlangıçta Servet-i Fünûn'a karşı Fecr-i Atî Topluluğu'na destek verirler. Genç Kalemler Dergisi 2. cilt, birinci sayıda Ömer Seyfettin, dil yönünden Servet-i Fünûn edebî topluluğuna taban tabana zıt olan `Milli Lisân ` hareketini başlatır..II Dergide 82 şiir yer almaktadır. 14'ü `Dün`, 14'ü `Bugün` adı altında toplam, 28 şiir mukayese edilme amacıyla yayınlanmıştır.. Dergide tercüme şiir bir tanedir. Geriye kalan 67 şiirin biri Fikret'in n Ferdâ`sıdır. Şiir, konusu bakımından Genç Kalemler topluluğunun görüşleri doğrultusundadır. Onlar da, ilerlemek için yanıtlanınız olan gençlere önem vermektedirler. Dili ele alış, işleyiş bakımından geriye kalan 66 şiir birbirine benzer. 67 şiirde toplam Türkçe 4908 kelime kullanılmıştır. 2582 tane de yabancı kelime kullanılmıştır. Türkçe kelimelerin kullanılma oranı % 65.52'dir. Bu şiirlerde isimlerin toplamı 2945 *tir. Bu sayı bize şairlerin daha çok nesnelere önem verdiğini, metinlerin ise tahlil yapmaya müsait olduğunu gösterir. Kullanılışları bakımından ikinci sırada sıfatlar vardır. Sıfatların sayısı 1547'dir. Kullanılan sıfatlarla nesnelerin vasıflan önem kazanmışlar. Tasvirlere de yer verilmektedir. Üçüncü sırada fiiller yer alır. Fiillerin sayısı 1090'dır. Fikir veren şiirlerde sayılan artmaktadır. Duyguların, düşüncelerin, hareketin ifâde edilmesinde fiillerden yararlanılmıştır. Şiirlerde Türkçe'nin kurallarına uygun sıfat tamlamaları yapılmıştır. Sıfat tamlamaları isim tamlamalarına oranla daha çoktur. Nesnelerin birbiriyle ilişkisinden çok, nesnelerin vasıflan üzerinde durulmuştur. Yabancı kelimelere Türkçe ekler getirilmek suretiyle bu kelimeler Türkçeleştirilmek istenmiştir. Hattâ yardımcı bileşik fillerin önüne bile yabancı kelimeler getirilmiştir. Arapça Farsça kelimeler azaltılırken Batı dillerinden fırtına elmas, fener, sedir, tül vb. kelimeler alınmış, bu kelimelerin seslerinde değişiklikler meydana geldiğinden Türkçeleşmiştir. Diğer yandan Ziya Gökalp, budun, ulus gibi unutulan Türkçe kelimeleri kullanarak bu kelimelere yeniden hayatiyet kazandırmıştır. Şiirlerin hemen hepsinde tam ve zengin kafiye kullanılmış, çok sık olmamakla beraber rediflerin ahenk üzerindeki katkılarından yararlanılmıştır. Kafiyeli kelimeler isim veya isim soylu kelimelerdir. Ritmi sağlamak için hece ölçüsü denenmiş ise de aruz tercih edilmiştir. Ses, kelime, ibare, bölüm tekrarlarının ahenk üzerinde etkileri vardır. Toplumu yönlendirebilmek için mesaj veren şiirler yazılmıştır. Bu şiirlerde semboller kullanılır, hayâl unsurlarına yer verilmez. Hayâl unsurlarına daha çok `aşk`, gibi `ölüm` gibi, temaları işleyen şiirlerde rastlıyoruz. Milli Edebiyat kavramını ortaya atan topluluk, Cumhuriyet Devri Türk Şiiri için bir geçiş dönemi olmuştur.

III SUMMARY Ih 1909 ` Hüsn ve Şiir ` magazine was published. It took the nan» of ` Genç Kalemler ` after the eight issue was published. 39 magazines were published under the Genç Kalemler. Mümtaz Nüshalafs ( spciel editions) two issues were published together. Their numbers reachedat the number of 41 after the issues 17-18 and 24-25 were added. That era was expectant with political events which were destructive and inside and outside the country: Bringing Sultan Abdüfiıamit n. down from his throne, the events of Adana & Erzurum, the conquest of Girit Island by the Greek, the attack of Italy to Trabhisgarp, the concuest of Bosna-Hersek by Austria; Bulgarian's declaration ice. While the Ottoman Empire was lasing his force, artists incilined towards the Ottoman historiy and Middle-Asia culture, mytholojogy to get energy (power) from the past. In the poems of the poets, the feelings of revolt, anger, and grudge were seen. At the same period skilled artists of Servet-i Fünûn continued their existence. Genç Kalemler Groups supported Fecri-i ÂH against Sevet-i Fünûn. Ömer Seyfettin started the movement of Milli Lisân ( National Tongue- Language) in the second volum, the first issue of Genç Kalemler Magazine. There were 82 poems hi the magazine. 28 poems, 14 of whose names vere `yesterday` and ` 14 of whose names were ` today` were published with the aim of comparison. There was one translated poem. One of the rest 67 poems was Tevfik Fikret's poem named `Ferda`. In these 67 poems 7490 words were Turkish, and % 34.48 of the words were foreign words. 2945 of these words were nouns, 1547 of them were adjectives, 1090 of them were verbs. Compound adjectives that are used in these poems were more than compound nouns.IV While the number of Arabic and Persian words wet© reduced, some new words from the west lanquages were taken, The sound of harmony was taken care. Syllabic meter was tried to provide rhythm, but prosody meter was preferred. While messages were given to direct the community, symbols were used in the poems, linage elements were found in the poems which the topics love and deadh were discussed. Genç Kalemler Group which suggested the concept * Nastional Literature` prepared the passing to Republic Period Turkish poem. In this (thesis) study the poems of Genç Kalemler Magazine which was published betwen 1909-1912 has been examined according to their languages, shapes and subjects.